Στην παράθεση των γεγονότων και στην ερμηνεία τους από το Θουκυδίδη δεν υπάρχει τίποτε το μεταφυσικό. Επιμένει ότι η ανθρώπινη φύση («το ανθρώπινον») είναι ο σταθερός παράγοντας που δίνει τα ιστορικά γεγονότα. Από τα επιφανειακά φαινόμενα αναζητά τις αιτίες που δρουν στο βάθος των γεγονότων.

Το έργο του Θουκυδίδη φέρνει τη σφραγίδα του λόγου του φιλοσόφου Αναξαγόρα: «όψις αδήλων τα φαινόμενα» (από τα επιφανειακά «όψις» που φαίνονται μπορούμε να δούμε αυτά που δεν φαίνονται). Και ακόμα, ο άνθρωπος που δρα για το Θουκυδίδη είναι πριν απ' όλα ο πολιτικός, ο δυναμικός πολίτης της συγκεκριμένης πόλης, και ακολουθούν οι στρατηγοί.

Και ικανοί πολιτικοί και στρατηγοί είναι εκείνοι που μπορούν να μετράνε τις δυνατότητες και τις αδυναμίες της πόλης τους, αλλά και που μπορούν να υπολογίζουν τις δυνατότητες των αντιπάλων τους.