Το 1984 έγινε στην Καβάλα ένα φιλικό ματςπροετοιμασίας μεταξύ της Ελλάδας και της Κίνας (οι Κινέζοι τότε για πρώτη φορά έβγαιναν από τη χώρα τους) τις παραμονές της Ολυμπιάδας της Θεσσαλονίκης. Συμμετείχα στην αποστολή ως προπονητής της Εθνικής μας Ομάδας και, στο ξενοδοχείο όπου καταλύσαμε, έτυχε να μοιραστώ το ίδιο δωμάτιο με έναν δεκαοχτάχρονο ανερχόμενο και πολλά υποσχόμενο σκακιστή, τον Στράτο Γρίβα.

Κατά την διάρκεια του τουρνουά παίχτηκε η παρτίδα Γρίβας Ε. Λι Ζο, η οποία διεκόπη στην 40ή κίνηση (εκείνα τα χρόνια γινόταν διακοπή στο πεντάωρο, με κρυφή κίνηση στο φάκελο) κι ενώ στη σκακιέρα είχε προκύψει ένα φινάλε πύργων. Έπρεπε οπωσδήποτε να κερδίσουμε, όμως είχαμε ένα πολύ μικρό πλεονέκτημα και στο φινάλε πύργων, αυτό συνήθως δεν αρκεί για να δώσει τη νίκη. Αφού ανατρέξαμε στη σχετική βιβλιογραφία, πέσαμε «με τα μούτρα» στη μελέτη. Η θέση ήταν αρκετά πολύπλοκη και η ανάλυση έδειχνε ότι ο Στράτος έπρεπε να παίξει με ιδιαίτερη μαεστρία προκειμένου να διεκδικήσει τη νίκη, αλλά ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, αν ο αντίπαλός του έβρισκε τις καλύτερες κινήσεις, η ισοπαλία ήταν μάλλον αναπόφευκτη. Κατά τις τρεις τα ξημερώματα, κι αφού η κούραση μας είχε καταβάλει, αποφασίσαμε ότι η ανάλυση είχε φτάσει σε ένα ικανοποιητικό σημείο, οπότε επαναλάβαμε κάποια βασικά μοτίβασχέδια που έδιναν ελπίδες νίκης και έστειλα τον Στράτο για ύπνο. Εγώ, ωστόσο, δεν μπορούσα να κλείσω μάτι, αφού γνώριζα ότι οι λεπτοί χειρισμοί που έπρεπε να γίνουν στη συγκεκριμένη θέση απαιτούσαν ψυχραιμία, μεθοδικότητα και αυτοσυγκράτηση, στοιχεία που σπάνια συναντά κανείς σε έναν δεκαοχτάχρονο σκακιστή… Η γνωστή ρωσική παροιμία «πάλι φινάλε πύργων, πάλι ισοπαλία» ερχόταν στο μυαλό μου ξανά και ξανά.

Την επόμενη μέρα, ο Στράτος έπαιξε υποδειγματικά, αυξάνοντας αργά αλλά μεθοδικά το μικρό του πλεονέκτημα, και στην 56η κίνηση είχαμε νέα διακοπή. Φυσικά, ακολούθησε νέα «μαραθώνια» ανάλυση, στο τέλος της οποίας καταλήξαμε ότι οδηγούμαστε σε ένα φινάλε πύργων, στο οποίο ναι μεν είχαμε δυο πιόνια παραπάνω, αλλά αυτά βρίσκονταν στις στήλες ζ και θ, γεγονός που σήμαινε ότι και πάλι, αν ο αντίπαλος έβρισκε τη σωστή συνέχεια, το αποτέλεσμα θα ήταν ισόπαλο, όπως είχα διαβάσει σε ένα εξαιρετικό άρθρο του πρωταθλητή μας Αλ. ’γγου στο Ματ του Μπίκου. Τη φορά αυτή, όμως, έχοντας δει τον τρόπο με τον οποίο είχε χειριστεί μέχρι εκείνη τη στιγμή το φινάλε ο Στράτος, δεν είχα καμία αμφιβολία ότι θα εξαντλούσε όλες τις πιθανότητες που έδινε η θέση και ότι το παραμικρό λάθος του αντιπάλου θα ήταν αρκετό για να μας χαρίσει τη νίκη.

Τελικά οι κινέζικες αναλύσεις αποδείχτηκαν ανεπαρκείς και έτσι ο Στράτος, έπειτα από μια μεγάλη μάχη η οποία διήρκεσε συνολικά οκτώ ώρες, βρήκε το δρόμο για τη νίκη, η οποία συνέβαλε αποφασιστικά στο τελικό σκορ 19,5 16,5 υπέρ της Εθνικής μας Ομάδας.

Η ανωτέρω ιστορία καταδεικνύει τη σπουδαιότητα της συστηματικής μελέτης των Φινάλε Πύργων (τα οποία, ας μην ξεχνάμε, αποτελούν στατιστικά το 50% του συνόλου των φινάλε που προκύπτουν στην πράξη) για τον σύγχρονο σκακιστή. Οι θέσεις που προκύπτουν απαιτούν ακρίβεια και άρα γνώση, εξαιρετική τεχνική κατάρτιση και εμπειρία, αφού, όπως είδαμε, το παραμικρό λάθος μπορεί να αλλάξει την τελική έκβαση της παρτίδας. Επομένως, ο σκακιστής που γνωρίζει τα μυστικά των Φινάλε Πύργων αποκτά αμέσως ένα σημαντικό πλεονέκτημα, το οποίο δεν συνίσταται μόνο στον ορθό χειρισμό των φινάλε που προκύπτουν στην πράξη αλλά και στη σωστότερη εκτίμηση και αξιοποίηση των θέσεων του μέσου της παρτίδας, αφού ο έμπειρος «φιναλίστ» γνωρίζει πώς να μετουσιώνει μια ευνοϊκή θέση σε ένα κερδισμένο φινάλε ή, αντίστοιχα, πώς να ξεφεύγει από μια δυσμενή θέση, μετατρέποντάς τη σε ένα ισόπαλο ή αμφίρροπο φινάλε.

Θα ήθελα να σημειώσω εδώ ότι, ως προπονητής, αφιερώνω μεγάλο μέρος των διαλέξεών μου προς τους νέους παίκτες στα Φινάλε Πύργων, αφού θεωρώ ότι η μελέτη τους καλλιεργεί τη μεθοδικότητα, την υπομονή και την επιμονή του σκακιστή, στοιχεία που θα τον βοηθήσουν να συστηματοποιήσει την μελέτη τόσο του ανοίγματος όσο και του μέσου της παρτίδας. Πιστεύω, λοιπόν, ότι με το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, ο Στράτος Γρίβας τοποθετεί έναν θεμέλιο λίθο, τόσο στην Ελληνική Βιβλιογραφία όσο και στην Ελληνική Σκακιστική Σχολή, παρουσιάζοντας μέσα από δικές του παρτίδες την πρακτική του γκρανμέτρ στα Φινάλε των Πύργων.

Δεν γνωρίζω ποιο είναι το πιο ενδιαφέρον βιβλίο της σειράς «Σκακιστική Προπόνηση», αλλά είμαι σίγουρος ότι το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας είναι το πιο χρήσιμο.

Εύχομαι καλό διάβασμα σε όλη τη νέα σκακιστική γενιά.
ΚΑΛΟΣΚΑΜΠΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ