Σχεδόν όλα τα φιλολογικά μνημεία της Εκκλησίας, η ίδια η ιστορία της και κάθε δραστηριότητα των μελών της κινούνται σε μια συνεχή πορεία ζωής. Βιβλικά και λειτουργικά κείμενα, μορφές τέχνης και ποιμαντική φροντίδα αποτελούν πράγματα ζωντανά και δεν είναι δυνατόν να θεωρηθούν απλώς ως μνημειακή πραγματικότητα, όπως τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων.

Κατ’ αυτό τον τρόπο μπορούμε να κατανοήσουμε ευκολότερα ότι προηγείται η χαρισματική θεολογία ως ζωή και πείρα με τα έργα, τον λόγο και τον βίο των προφητών και των αγίων και ακολουθεί η επιστημονική καταγραφή των θεραπευτικών αποτελεσμάτων της εκκλησιαστικής ζωής.

Υπό αυτό το πρίσμα αισθάνονται οι ερευνητές θεολόγοι ότι το γνωστικό αντικείμενο της εκκλησιαστικής ζωής βρίσκεται σε άμεση προσωπική σχέση μαζί τους, αφού πάντοτε, σε κάθε τόπο, έτος και εποχή, βρίσκονται μέσα σε μια ατμόσφαιρα ζωντανή και πλούσια που συνιστά παράλληλα ιστορικό μνημείο, αλλά και θεία αποκάλυψη και οδηγεί προς τη μέλλουσα σωτηρία. Όπως συνεχώς τονίζει μέσα στα έργα του ο Ν. Ματσούκας, η σωτηρία, την οποία κατεξοχήν μας προσφέρει η συμμετοχή στην εκκλησιαστική ζωή, αφορά σε θεραπεία για την ανεπάρκειά μας και όχι για την επάρκειά μας. Δημιουργία δεν κατορθώνεται χωρίς να ξεπεραστεί η κτιστή αλλοίωση.