Το ερώτημα που απασχολεί στην παρούσα μελέτη τον Θεόδωρο Πενολίδη είναι εκείνο που τίθεται επανειλημμένα από ολόκληρη την νεότερη φιλοσοφία: το ερώτημα για την αληθή γνώση και τη μέθοδο που διασφαλίζει την επαρκή και πρόσφορη πρόσβαση της γνωστικής συνείδησης στο αντικείμενο. Η συνισταμένη των απαντήσεών του έγκειται στη διαπίστωση ότι η νεότερη φιλοσοφία αμφισβητεί μια καίρια προϋπόθεση της αριστοτελικής φιλοσοφίας: την προτεραιότητα της ύπαρξης έναντι της γνώσης, της υπόστασης (substantia) έναντι της γνωρίζουσας συνείδησης.