Στην εργασία αυτή διατυπώνεται η πρόταση για μια νέα επιστροφή των κοινωνικών επιστημών στο αντικείμενό τους. Πώς όμως θα μπορούσε να επιστρέψει κανείς στο αντικείμενο χωρίς να μελετήσει το υποκείμενο που το όρισε ως τέτοιο; Εάν το αντικείμενο είναι ο κοινωνικός κόσμος και το υποκείμενο οι επιστήμες αυτού του κόσμου, το ζητούμενο είναι η κατανόηση της νέας αντικειμενικότητας που διαμορφώθηκε μετά από τη στροφή των κοινωνικών επιστημών προς το υποκείμενο, δηλαδή προς τον εαυτό τους.

Η έρευνα λοιπόν καθοδηγείται από ένα διπλό ερώτημα: τη σχέση της κοινωνιολογικής και ανθρωπολογικής θεωρίας με τον ιδεολογικό μετασχηματισμό και τη συσχέτιση του τελευταίου με τις κοινωνικές δομές. Η απάντηση περνά μέσα από τη μελέτη των κοινωνικών προϋποθέσεων της μεταβλητότητας των σταθερών πλαισίων της κοινωνικής και διανοητικής ζωής. Ως σταθερά πλαίσια εκλαμβάνονται οι ντυρκαϊμικές κατηγορίες της σκέψης. Σε αυτόν τον Πρώτο Τόμο, η διαδρομή αρχίζει από το έργο του Ντυρκάιμ και του Μως. Συνεχίζεται με κύριους σταθμούς τη δομική ανθρωπολογία, την ιστορική ανθρωπολογία και κοινωνιολογία, τη συμβολική αλληλεπίδραση, την κοινωνική φαινομενολογία, την εθνομεθοδολογία, τον κοινωνικό κονστρουκτιβισμό και ολοκληρώνεται με την επισταμένη εξέταση του δομικού κονστρουκτιβισμού.

Η διερεύνηση του προηγούμενου φάσματος κοινωνιολογικών και ανθρωπολογικών θεωριών υπό το πρίσμα των κατηγοριών της σκέψης επιτρέπει να φανούν οι δομικοί και μάλιστα ταξικοί προσδιορισμοί του ιδεολογικού μετασχηματισμού. Πάνω ακριβώς σε αυτή τη βάση γίνεται λόγος για πολιτικές των φορέων της κοινωνικής θεωρίας κατά τον ύστερο 20ο αιώνα. Οι πολιτικές των φορέων της κοινωνικής θεωρίας συνίστανται εντέλει στη συγκάλυψη της υποταγής της κοινωνίας από την -ταξικά προσδιορισμένη- προβληματική περί συνάρθρωσης της κουλτούρας και των θεσμών στη διαδικασία κοινωνικού μετασχηματισμού.

Η ολοκλήρωση αυτού του σταδίου της έρευνας ανοίγει μια νέα προοπτική προς την πληρέστερη κατανόηση του τρόπου που δημιουργούνται αντιστοιχίες ανάμεσα στις κοινωνικές δομές του σύγχρονου κόσμου και το ιδεολογικό μόρφωμα που κυριαρχεί σήμερα (Δεύτερος Τόμος).