Το εκπαιδεύειν, για τον Πάουλο Φρέϊρε, είναι και δύσκολο και απαιτητικό έργο, ενίοτε και βάρος. Προϋποθέτει (αυτ)πειθαρχία και διαλεκτική σχέση του στοχασμού με την δράση, κριτική συνειδητοποίηση για την ολοκλήρωση ενός έργου, που μπορεί να υποστηρίξει τις προσπάθειες των ανθρώπων να υπερβούν την ατελή φύση τους. Και γι' αυτό, όταν ασκείται σοβαρά και ευσυνειδήτως, προκαλεί, πέρα από κούραση ή άγχος, και ευχαρίστηση, ικανοποίηση, χαρά.

Ο διδάσκων απαιτείται να καταβάλλει συστηματική προσπάθεια για το τι, το γιατί, το πώς και το πότε της διδασκαλίας του. Πάνω απ' όλα, όμως, θα πρέπει να καταβάλλει επίμονο και συστηματικό αγώνα για την κατανόηση της "οντολογικής, πολιτικής, ηθικής, επιστημολογικής, και παιδαγωγικής βάσης" του διδάσκειν. Δεν μπορείς να είσαι εκπαιδεύων αν δεν (εκ)παιδεύεσαι, δεν ολοκληρώνεσαι ως διδάσκων, αν δεν διδάσκεσαι. Κι αυτό εμπεριέχει, εκτός των άλλων, και ρίσκο. Σε κάθε ρίσκο, όμως, μπορεί να κερδίσεις ή να χάσεις. Ή κάπου να κερδίσεις και κάπου να χάσεις.

Ως δημοκρατικός, ριζοσπάστης δάσκαλος, μπορεί να χάσεις το κύρος, την αίγλη, τον σεβασμό, την αποδοχή, που το "τραπεζικό" σύστημα εκπαίδευσης επιφυλάσσει γι' αυτόν που είναι γνώστης, ικανός, ειδικός, εκλεκτός, επαΐων. Μπορείς όμως να κερδίσεις την ελευθερία και την ανθρωπιά σου, ψυχή τε και σώματι, συμμετέχοντας σε μια "πράξι" που δεν αφορά μόνο την αγωγή των άλλων, αλλά και του εαυτού σου. Και να κατακτήσεις, ίσως, πάνω απ' όλα, το δικαίωμα να είσαι δάσκαλος.