ΑΠΟ ΤΗ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ

Πώς διαμορφώνονται τα καλλιτεχνικά ρεύματα μετά την ιστορική τομή που χάραξε ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος; Το παρόν βιβλίο ξεκινά με μία εκτενή εισαγωγή για την περίοδο 1850-1940 αποτιμώντας και την κατάσταση των τεχνών στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Κατόπιν περιγράφονται και αναλύονται όλες οι σημαίνουσες καλλιτεχνικές τάσεις στη ζωγραφική, τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική που αναδύονται από τα μέσα της δεκαετίας του 1940 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1970.

Στο πρώτο μέρος περιλαμβάνονται τα ρεύματα που συγκροτήθηκαν τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια στην Ευρώπη και την Αμερική, από την Art informel, τη γεωμετρική αφαίρεση, την op art, την κινητική τέχνη και τον Spazialismo έως τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό, το νεονταντά, τη ζωγραφική των σκληρών άκρων και την Post-painterly abstraction. Οι καλλιτεχνικές αυτές εξελίξεις εξετάζονται υπό το πρίσμα της μετατόπισης του κέντρου βάρους από το Παρίσι στη Νέα Υόρκη που καθόρισε και την τύχη του σουρεαλισμού τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Όπως δείχνει ο συγγραφέας, το νέο περιβάλλον του Ψυχρού Πολέμου προσδιόρισε επίσης τη μεταπολεμική σύγκρουση μεταξύ παραστατικότητας και αφαίρεσης ενώ παγίωσε την επικράτηση του σοσιαλιστικού ρεαλισμού στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου δίνεται αρχικά έμφαση στην αναδυόμενη τομή μεταξύ μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης στην εκπνοή της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου. Την τομή αυτή πιστοποιεί η εμφάνιση μίας σειράς νέων τάσεων που περιγράφονται αναλυτικά, από το Gutai στην Ιαπωνία έως τους Nouveaux Realistes, τους Καταστασιακούς και την ποπ αρτ στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Στη συνέχεια γίνεται εκτενής αναφορά σε νέα καλλιτεχνικά είδη, όπως το χάπενινγκ και η περφόρμανς, αλλά και σε καλλιτεχνικές τάσεις και ομάδες όπως το Fluxus, ο Aktionismus της Βιέννης και η ιταλική Arte Povera. Η ανάλυση της δραστηριότητας αυτών των ομάδων που συγκροτούνται μέσα από ρήξεις και παλινωδίες συναρτάται με την παγίωση νέων προτύπων κοινωνικής και οικονομικής συμπεριφοράς υπό το καθεστώς του άκρατου καταναλωτισμού και της γενικευμένης εμπορευματοποίησης. Η περίοδος αυτή κορυφώνεται με μια ευρεία κρίση στα τέλη της δεκαετίας του 1960 η οποία στον χώρο των εικαστικών τεχνών συγχρονίζεται με τη συγκρότηση των μινιμαλιστικών και μεταμινιμαλιστικών τάσεων και της εννοιολογικής τέχνης που παρουσιάζονται και αναλύονται εκτενώς από τον συγγραφέα. Το δεύτερο μέρος του βιβλίου κλείνει με την επισήμανση και την περιγραφή των αντιφάσεων οι οποίες προκύπτουν από την κριτική στάση των καλλιτεχνών της δεκαετίας του 70 σε ένα περιβάλλον υποχώρησης των ριζοσπαστικών κοινωνικών αιτημάτων, στο πλαίσιο μίας σύνθετης διαδικασίας ενσωμάτωσης των νέων καλλιτεχνικών ρευμάτων στο θεσμικό και οικονομικό apparatus.

Στο τρίτο μέρος του βιβλίου, τέλος, παρουσιάζονται οι μεταπολεμικές τάσεις στον χώρο της αρχιτεκτονικής, από την κριτική αντιμετώπιση του Διεθνούς ύφους έως την έλευση του λεγάμενου μεταμοντερνισμού, ενώ γίνεται αναφορά και στα αρχιτεκτονικά πρότυπα που κυριάρχησαν στις σοσιαλιστικές χώρες. Διατρέχοντας μία περίοδο 40 σχεδόν χρόνων, ο συγγραφέας περιγράφει, μελετά και αναλύει λεπτομερώς όλες τις ορίζουσες οι οποίες καθόρισαν από ιστορική σκοπιά τις καλλιτεχνικές εξελίξεις σε μία εξαιρετικά κρίσιμη φάση διαμόρφωσης του σύγχρονου κόσμου.