Από της απλής δυσφορίας μέχρι της κοινωνικής "μειώσεως" και του θανάσιμου μίσους, η κλίμαξ αυτή των αρνητικών συναισθημάτων διέπει την ψυχολογίαν της μάζης. Αποκλεισμένη εκ των θετικών ψυχικών συναισθημάτων και πολιτιστικών αξιών της κυριάρχου ομάδος -της ικανοποιήσεως της υπεροχής, της αναπτύξεως των δημιουργικών συναισθημάτων του οικογενειακού και του κοινωνικού βίου, της ψυχικής ηρεμίας και καλλιέργειας, της πνευματικής συγκεντρώσεως, εις τα οποία βασίζεται ο πολιτισμός- η μάζα ευρίσκεται, απογυμνωμένη και αρνητική, άντικρυς αντίθετος προς το "καθεστώς". Η μάζα αποτελείται εις τον αρνητισμόν της αυτόν εκ παντός κοινωνικού ανθρώπου -αδιακρίτως κοινωνικής τάξεως- όστις εξ οιουδήποτε λόγου τον συμμερίζεται.

... Ότι το φαινόμενον "μάζα" είναι φαινόμενον ετερογενές, φαίνεται εκ πρώτης όψεως εκ της ποικιλίας των κοινωνικών τύπων, οίτινες απαρτίζουν αυτήν. Θα ίδωμεν αλλαχού ότι πρόκειται περί φαινομενικής και κοινωνιολογικώς ασημάντου ετερογενείας. Τι όμως κοινόν συνδέει τα διάφορα ταύτα άτομα; Ο αρνητισμός, η επαναστατική διάθεσις αυτών είναι προφανής. Αι αιτίαι του αρνητισμού και της επαναστατικής ταύτης διαθέσεως είναι επίσης κοιναί: η παρεμπόδισις της ελευθέρας αναπτύξεως του ορμεμφύτου της υπεροχής, (πρώτον), η φυσική κατωτερότης ωρισμένων κοινωνικών ατόμων εις τον αγώνα της υπεροχής (δεύτερον).

Ότι αι δύο αυταί αιτίαι, κοινήν έχουσαι την βάσιν -το ορμέμφυτον της υπεροχής- είναι λίαν μεταξύ των διάφοροι είναι φανερόν: διότι η μεν πρώτη είναι η αιτία της επαναστατικότητος των φυσικώς ζωτικών δυνάμεων, των, οποίων η φυσική και αντίστοιχος -ούτως ειπείν "δικαία"- υπεροχή τεχνητώς παρεμποδίζεται η δε δευτέρα είναι η αιτία της επαναστατικότητος των φυσικώς κατωτέρων εις ζωτικότητα στοιχείων, των οποίων η "υπεροχή" δεν ανταποκρίνεται παρά εις ευσεβή αυτών πόθον και δεν υπάρχει παρά εις την φαντασίαν αυτών, όπερ κατ ακολουθίαν σημαίνει και την φυσικήν αδυναμίαν προς έμπρακτον επιβολήν της ανυπάρκτου ταύτης υπεροχής (συμπέρασμα κοινωνιολογικώς σπουδαιότατον).