Ο ΜΠΟΡΧΕΣ, Ο ΧΑΙΖΕΝΜΠΕΡΓΚ, Ο ΚΑΝΤ ΚΑΙ Η ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Ένας ποιητής, ένας φυσικός και ένας φιλόσοφος εξερεύνησαν τα μεγαλύτερα αινίγματα του σύμπαντος -τη φύση της ελεύθερης βούλησης, την παράξενη υφή της πραγματικότητας, τα αληθινά όρια του νου- και αποκάλυψαν, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, μια διαφωτιστική, πανανθρώπινη υπαρξιακή αλήθεια.

Ο νεαρός Αργεντίνος ποιητής Χόρχε Λουίς Μπόρχες ήταν τρελά ερωτευμένος και ο ξαφνικός χωρισμός του τον έκανε να καταρρεύσει στην κυριολεξία. Όμως αυτή ακριβώς η κατάρρευση ήταν που τον έκανε επίσης να συνειδητοποιήσει μια αδιάσειστη αλήθεια, ότι ο έρωτας είναι άρρηκτα συνυφασμένος με την απώλεια. Ο Γερμανός φυσικός Βέρνερ Χάιζενμπεργκ έδινε μάχη με το επιστημονικό κατεστημένο για την έννοια του παραλογισμού στον κβαντικό κόσμο όταν βίωσε τη δική του επιφοίτηση: μια πλήρης και απόλυτα ορθή περιγραφή της πραγματικότητας είναι εντελώς ανέφικτη. Ο Πρώσος φιλόσοφος Ιμμάνουελ Καντ διερεύνησε διεξοδικά τις αξιωματικές παραδοχές του λογικού νου και μετουσίωσε τον ίλιγγο των συμπερασμάτων του στο επιστέγασμα ενός μεγαλειώδους φιλοσοφικού συστήματος, στην ιδέα ότι ο ανθρώπινος νους έχει θεμελιώδη όρια και ότι χάρη σε αυτά μεγαλουργούμε, αλλά και σφάλλουμε.

Το έργο του Μπόρχες, του Χάιζενμπεργκ και του Καντ, μέσα από τη λογοτεχνία, την επιστήμη και τη φιλοσοφία αντίστοιχα, συγκλίνει γύρω από αυτή την κοινή, υποβλητική και ανησυχαστική αλήθεια: ότι υπάρχει ένα αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα στην πραγματικότητα «εκεί έξω» και στην πραγματικότητα όπως τη βιώνουμε. Από αυτή τη βαθιά αλήθεια εκπηγάζει μια πληθώρα κομβικών ιδεών: έννοιες όπως ο εαυτός, η ελεύθερη βούληση και ο σκοπός της ανθρώπινης ζωής, οι αρχές της ηθικής, της αισθητικής και της λογικής, οι απαρχές και η φύση του ίδιου του σύμπαντος.

Το βιβλίο αυτό, μελετώντας συνδυαστικά τη ζωή και το έργο αυτών των τριών μεγάλων πνευμάτων του εικοστού αιώνα, αναδεικνύει ξανά και ξανά πως τα υπαρξιακά μας ερωτήματα, τα μεγάλα μυστήρια γύρω από τη θέση του ανθρώπου σε αυτόν τον κόσμο, θα πλανώνται μάλλον αναπάντητα για πάντα πάνω από την ανθρωπότητα, όχι ως απειλή, αλλά ως υπενθύμιση της ταπεινότητας της ανθρώπινης φύσης.