Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΔΙΑΦΩΤΙΣΤΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΛΕΣΜΑ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΤΟΧΑΣΜΟ

Την άνοιξη του 1821, ο ριζοσπαστικός κύκλος των Κοραϊστών που εκδίδουν το περιοδικό «Μέλισσα» στο Παρίσι κυκλοφορούν το τρίτο τεύχος του εντύπου τους. Σε αυτό περιλαμβάνεται η τολμηρή προκήρυξη του τρίτου κατά σειρά ανοιχτού διαγωνισμού τους, αφιερωμένου στον διαχρονικά αρνητικό ρόλο του ορθόδοξου κλήρου στον ελλαδικό χώρο. Τόσο ο εν λόγω διαγωνισμός, όπως και οι προηγούμενοι που ανακοινώθηκαν κατά τα δύο προηγούμενα έτη, φαίνεται πως ακολουθούν πιστά ένα κοινό και συνάμα συναρπαστικό μοτίβο: Τα θέματα των βραβείων ανήκουν στην ίδια θεματική με ισάριθμα, κοραϊκής έμπνευσης και γραφίδας κείμενα των ίδιων ετών.

Έτσι, ο διαγωνισμός του τελευταίου τεύχους εμπνέεται από τη Συμβουλή Τριών Επισκόπων (Λονδίνο, 1820), ένα έργο με ολοφάνερο στόχο τη στηλίτευση των κακών κειμένων της Δυτικής Εκκλησίας, που παρ’ όλα αυτά φαίνεται πως ασκεί κριτική στο σύνολο του Κλήρου γενικότερα, συνεπώς και του ορθόδοξου, συμπεριλαμβανομένου και του τότε πατριάρχη Γρηγορίου Ε’.

Η δημοσίευση της Συμβουλής αποτελεί προσφορά της φιλοσοφίας προς τη θρησκεία, και μάλιστα με αναπάντεχα επίκαιρο τρόπο. Οι κοσμικοί πρέπει να διακρίνουν «τους καλούς αυτών ποιμένας από τους λύκους», ορισμένοι από τους οποίους επαινούν τη φιλοσοφία στα φανερά και κρυφά συγκοινωνούν με όσους την αποστρέφονται και κολακεύουν τους διώκτες της. Ο Κοραής υποδεικνύει τη στάση που πρέπει να κρατήσει απέναντί τους ο «ήσυχος φιλόσοφος»: να καταφρονεί τα βέλη και τις συκοφαντίες τους, να μην παύει να ωφελεί την πατρίδα του, να φωτίζει τον απαίδευτο όχλο, να αποκαλύπτει τα πλούτη και τον «σαρδαναπαλικόν βίον» τους.