Οι κριτικές σημειώσεις που συνέταξε ο Karl Marx τον Μάρτιο του 1875 με αφορμή το προσχέδιο ενός Προγράμματος για το Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα Γερμανίας, γνωστές με τον τίτλο Κριτική του Προγράμματος της Γκότα, αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα κείμενα όχι μόνο του ιδίου, αλλά και της ιστορίας της Αριστεράς εν γένει. Με τις σημειώσεις αυτές, που ήταν αρχικά προορισμένες για συγκεκριμένα κομματικά στελέχη, ο Marx χαρτογραφεί το πολιτικό πεδίο των εννοιών της κριτικής, με τρόπο που φωτίζει δυναμικά έννοιες όπως «εργασία», «δικαιοσύνη», «κράτος», ενόψει μιας μάχιμης κομματικής στάσης στο πολιτικό σύστημα της νεοπαγούς γερμανικής Αυτοκρατορίας.

Η πρώτη δημοσίευση αυτών των σημειώσεων το 1891, με πρωτοβουλία του Friedrich Engels, ενόψει ενός νέου κομματικού Προγράμματος (που θα εγκριθεί στην Ερφούρτη το ίδιο έτος, ενσωματώνοντας κριτικές του ίδιου του Engels), θα προκαλέσει μια σειρά συζητή¬σεων, η οποία, μεγεθυμένη και διαστρεβλωμένη από τις σεισμικές μετατοπίσεις του 20ού αιώνα, ουσιαστικά συνεχίζει μέχρι σήμερα.

Η παρούσα δημοσίευση περιέχει νέες μεταφράσεις των κριτικών σημειώσεων του Marx και του Engels, βασισμένες στην έκδοση των Απάντων (Marx-Engels-Gesamtausgabe, MEGA), όπως και γραμματολογικές, δημοσιογραφικές, επιστολογραφικές και αρχειακές πηγές -οι περισσότερες άγνωστες στην Ελλάδα- οι οποίες στοιχειοθετούν το ιστορικό περιβάλλον των κειμένων και ανοίγουν νέες δυνατότητες για την ερμηνεία και αποτίμησή τους.