Εικόνες κεντρίζουν τις σκέψεις μας• συγχρόνως, αποτελούν το κέντρο του σύγχρονου πολιτισμού μας. Στατικές ή κινούμενες, αποτυπώνουν το χρονικό βάθος και την ιστορική συγκυρία, ενώ επεξεργάζονται, άλλοτε επιφανειακά και άλλοτε πιο σύνθετα, το παρελθόν και το επενδύουν με νέες εννοιολογήσεις. Σε όλο το εύρος τους, η φωτογραφία, η κινούμενη εικόνα και το διαδίκτυο (που συχνά φιλοξενεί τα δυο προηγούμενα) έχουν την ικανότητα να καταγράφουν ρητές και υπόρρητες όψεις του παραδοσιακού και σύγχρονου λαϊκού πολιτισμού. Από την κοινωνική συγκρότηση, τα ήθη και τα έθιμα έως τη λαϊκή τέχνη, τον υλικό πολιτισμό και την άυλη πολιτιστική κληρονομιά, η εικόνα, ως τεκμήριο και ως αναπαράσταση, έχει τη δυνατότητα να ενισχύει εκ του παραλλήλου την εθνογραφική επόπτευση του κόσμου μας. Παρόλο που σε μια τέτοια προσέγγιση ενεδρεύει μια σειρά από αναμενόμενους περιορισμούς, η γοητεία της, είτε αυτή εντάσσεται στο συνοδευτικό υλικό μιας λαογραφικής έρευνας είτε παρουσιάζεται ως μια αριστοτεχνικά κατασκευασμένη φαντασιακή εικόνα της παράδοσης, δεν μπορεί παρά να ωθεί τον ερευνητή και τον θεατή σε μια απόπειρα νέων ερμηνειών για τον κόσμο που πέρασε και χάθηκε στο σταυροδρόμι της νεωτερικότητας.

Η παρούσα συμβολή αποτελεί μια σύντομη εισαγωγή σε μια μάλλον παραγνωρισμένη, για την περίπτωση της Ελλάδας, ειδική θεωρητική και ερευνητική περιοχή που ονομάζεται Οπτική Λαογραφία (Visual Folklore). Ο όρος περιλαμβάνει την οπτικοακουστική τεκμηρίωση που προκύπτει από την επιτόπια εθνογραφική έρευνα, αλλά και τις κατασκευασμένες αναπαραστάσεις για τον λαϊκό πολιτισμό, όπως διακινούνται από τα κυρίαρχα ΜΜΕ. Η εξέταση των παραγόμενων από οπτικά μέσα εικόνων επιτρέπει μια βαθύτερη και πλουσιότερη σε νοήματα και ερμηνείες θεώρηση της παράδοσης, όπως μεταγράφεται στη φωτογραφία, στα τηλεοπτικά αφηγήματα, στον κινηματογράφο, στη διαφήμιση, στο βίντεο-κλιπ και στο διαδίκτυο, που διακινεί, ανάμεσα σε άλλα, το προσωπικό φωτογραφικό και οπτικοακουστικό αρχείο μας. Έτσι, η δυναμική και οι δυνατότητες της εικόνας δύνανται να κατευθύνουν παράλληλες και εμβριθείς αναγνώσεις και θέσεις για τη φύση και τη λειτουργία του παραδοσιακού και σύγχρονου λαϊκού πολιτισμού στην εποχή της συστηματικής και σχεδόν ασύλληπτης παραγωγής οπτικοακουστικού υλικού.