Οι Έμποροι των Εθνών είναι κατά βάθος ένας αγώνας λυτρωμού του Παπαδιαμάντη από όλη τη δυτική επιρροή, από την εκπολιτισμένη τάχα Δύση, που στα μάτια του δεν φανέρωνε τίποτε άλλο παρά εμπόρους εθνών, οπλισμένους με τον λατινικό δόλο.
Για ήρωά του δεν παίρνει τον οποιονδήποτε. Ανασυνθέτει την προσωπικότητά του Μάρκου Σανούτου, μια αντιπροσωπευτική και ολοκάθαρη έκφραση της Βενετσιάνικης αριστοκρατίας, ανιψιό του περιβόητου Ερρίκου Δάνδολου, Δόγη της Βενετίας, που συνέβαλε τόσο καταστροφικά για το Βυζάντιο, στη Δ΄ Σταυροφορία.

Τα μυθιστορήματα του Παπαδιαμάντη μας υποχρεώνουν να προσέξουμε τα βαθύτερα ερωτήματα που, μέσω αυτών, θέτει ο δημιουργός.