ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΔΥΟ ΧΑΜΕΝΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Ας υποθέσουμε ότι εικονογραφώ με λέξεις τη βρετανική διοίκηση της Κύπρου την περίοδο της άφιξης των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής: Θα είναι μια γυναίκα, άσχημη ή όμορφή δεν έχει καμιά σημασία, μπροστά από έναν τοίχο και μια σειρά από επισκέπτες έτοιμους να επιδοθούν σε λιθοβολισμό ή ραβδισμό ή φτύσιμο (αναλόγως της διάθεσης που τρέφει ο καθένας). Με κάποιες εξαιρέσεις, η υπάρχουσα ιστοριογραφία εκεί καταλήγει.

Και, πάλι, ας υποθέσουμε ότι, για κάποιο άνευ σημασίας λόγο, το αλαλάζον πλήθος θα δεχόταν να μου χαρίσει κάποια λεπτά προκειμένου να τους αποτρέψω από την αποτρόπαια πράξη. Θα άρχιζα επεξηγώντας τους τρόπους με τους οποίους η βρετανική διοίκηση προστάτευσε τη δημόσια υγεία από τους μολυσματικούς πρόσφυγες την περίοδο 1920-1925, για να τους μαλακώσω κάπως. Ακολούθως, θα τους επεξηγούσα τα κίνητρα πίσω από την πολιτική παρεμπόδισης των αφίξεων των Μικρασιατών προσφύγων, λέγοντάς τους ότι κατά βάση ήταν ζήτημα εξόδων και οι Μικρασιάτες ήταν έξοδο για τη διοίκηση και επιπρόσθετο βάρος στον προϋπολογισμό. Προκειμένου να τεκμηριώσω το επιχείρημά μου, θα τους επισήμανα ότι ανάλογες πολιτικές εφάρμοσαν και στο παρελθόν φέρνοντας το παράδειγμα των Ρώσων προσφύγων (1920-1922). Ο σκοπός του ιστορικού δεν είναι να υπερασπίσει, στην προκειμένη περίπτωση τη διοίκηση, αλλά σε καμία περίπτωση δεν του αρέσουν οι post mortem τιμωρίες «ενόχων».

Το παρόν βιβλίο ως τέτοιο θα πρέπει να διαβαστεί: ως προσπάθεια κατανόησης της στάσης της βρετανικής διοίκησης απέναντι σε πρόσφυγες δύο χαμένων αυτοκρατοριών (Ρώσων και Μικρασιατών).