Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Εκστρατεία, η ζωντανή αφήγηση της Αννας Γκαρμάτη-Θεοδωροπούλου (από μια εκδήλωση που έγινε στη μνήμη της Μικρασιατικής Τραγωδίας το 1977 υπό την αιγίδα του Σοροπτιμιστικού Ομίλου Αθηνών) δημοσιεύεται στην παρούσα έκδοση αυτούσια, λειτουργώντας και σήμερα σαν ένας συγκλονιστικός απόηχος των όσων διαδραματίστηκαν το 1922 και έζησε ένα μεγάλο κομμάτι των Ελλήνων της Ιωνίας.

Ο αναγνώστης θα ακολουθήσει βήμα-βήμα τις αναμνήσεις που σκιαγραφούν τη φρίκη που έζησε σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών η ’ννα Γκαρμάτη-Θεοδωροπούλου, φρίκη που τη στοίχειωνε έκτοτε για πολλά χρόνια. Η οικογένειά της ήταν μια ευτυχισμένη αγροτική οικογένεια παραγωγών σταφίδας και κηπευτικών, που ξεκίνησε από τα πανέμορφα Αλάτσατα της Ερυθραίας για να εγκατασταθεί τελικά στα Βουρλά και ειδικότερα κοντά στο γραφικό λιμανάκι τους τη Σκάλα. Εντυπωσιάζει η ομορφιά, η πληρότητα και η ισορροπία της αγροτικής ζωής καθώς και ο μεγάλος κοινωνικός τους περίγυρος παρά το γεγονός ότι αναφερόμαστε σε μιαν ιδιαίτερα ταραγμένη δεκαετία στην περιοχή. Οι περιγραφές των γεγονότων και ειδικά των διωγμών είναι ρεαλιστικές χωρίς κάποια διάθεση υπερβολής και πάντα φιλτραρισμένες από ηθικές αξίες και από μιαν αυστηρή περί δικαίου αντίληψη. Με τα μάτια ενός δεκατετράχρονου κοριτσιού, δίνει σημασία την ώρα των αποφάσεων στις λεπτομέρειες που καθόρισαν τη λύτρωση, στην τυχαία επανένωση της οικογένειας ενώ ακολουθεί η αγωνιώδης μετάβαση στη Χίο και τελικά η ανακούφιση και εδραίωση στα Χανιά.

Από την πρώτη μέχρι και την τελευταία πρόταση γινόμαστε και οι ίδιοι μάρτυρες της δοκιμασίας αυτής αλλά και της σιδερένιας θέλησης των Προσφύγων της Μικρασίας μια αρετή που τους καθόρισε σε όλη την πορεία τους. Η αφήγηση - μαρτυρία της ’ννας Γκαρμάτη Θεοδωροπούλου έγινε από μνήμης και ψηφιοποιήθηκε από τον δισέγγονό της Περσέα Θεοδωρόπουλο. Σε αυτόν ανήκουν, επίσης, ο πρόλογος, τα πλούσια σχόλια και οι φωτογραφίες που συγκεντρώθηκαν και συνοδεύουν την έκδοση.