ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

Η Πολιτισμική Εγκληματολογία αναδύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 ως απάντηση στους περιορισμούς των παραδοσιακών εγκληματολογικών θεωριών, ιδίως εκείνων που υποβαθμίζουν τις συμβολικές, συναισθηματικές και πολιτισμικές διαστάσεις του εγκλήματος. Ως επιμέρους επιστημονικό ρεύμα της Κριτικής Εγκληματολογίας, εξετάζει το εγκληματικό φαινόμενο ως κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα στο πλαίσιο συγκεκριμένης συγκυρίας και σχέσεων εξουσίας, αναδεικνύοντας τις πολιτισμικές διαδικασίες που το περιβάλλουν. Ταυτόχρονα, στο εστιακό της πεδίο εντάσσονται και ποικίλες άλλες πτυχές που συμβάλλουν στη διαμόρφωση των κοινωνικών αντιλήψεων γύρω από το έγκλημα, την παρέκκλιση και τον κοινωνικό έλεγχο, όπως είναι η αναπαράσταση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η λαϊκή κουλτούρα, οι υποπολιτισμοί, οι καθημερινές πρακτικές και η βιωμένη εμπειρία του εγκλήματος από τη μεριά του δράστη και του θύματος.

Όλα αυτά τα ζητήματα διερευνώνται μέσα από τη φαινομενολογία της καθημερινής ζωής στην ύστερη νεωτερικότητα, αναγνωρίζοντας τη μεταβαλλόμενη πολιτισμική σημασία της σύγχρονης καταναλωτικής κουλτούρας και την ιδιαίτερη επίδρασή της στην ανθρώπινη δράση. Ο τρόπος που βιώνεται η φτώχεια σε μια κοινωνία αφθονίας, η πρόσληψη της κατανάλωσης ως μορφή απόδρασης, η οντολογική ανασφάλεια, οι ολοένα αυξανόμενες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες σε συνδυασμό με τους απεχθείς τρόπους που ασκείται η εξουσία και ο έλεγχος του εγκλήματος, βρίσκονται, μεταξύ άλλων, στο ερευνητικό επίκεντρο της Πολιτισμικής Εγκληματολογίας. Πρόκειται για ζητήματα που προϋποθέτουν θεωρητικά και μεθοδολογικά εργαλεία στραμμένα στην αποκάλυψη του νοήματος της ανθρώπινης δράσης.

Η παρούσα μελέτη επιδιώκει να αποτυπώσει αυτούς ακριβώς τους θεωρητικούς και μεθοδολογικούς προσανατολισμούς, φιλοδοξώντας να ανοίξει ένα πεδίο διαλόγου για μια πιο συστηματική ενασχόληση με το επιστημονικό ρεύμα της Πολιτισμικής Εγκληματολογίας στην ελληνική βιβλιογραφία και έρευνα.