Η ΗΓΕΣΙΑ, ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ, Η ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ

Το ιδεολογικού τύπου ιστοριογραφικό σχήμα, το οποίο εκλαμβάνει τον Αγώνα του 1821 ως εξωγενές φαινόμενο, συνδέοντας την τάξη των εμπόρων και των λογίων του εξωτερικού με την Ελληνική Επανάσταση, δεν είναι συνεκτικό και χρήζει αναθεώρησης, καθώς η επανάσταση οργανώθηκε και επέτυχε σε απόσταση από τις προθέσεις και τις εν γένει πεποιθήσεις των ελλήνων εμπόρων και λογίων των αρχών του 19ου αιώνα.

Από την ταυτότητα των συνέδρων στη Σύσκεψη της Βοστίτσας το 1821, στην οποία αποφασίστηκε η επανάσταση, γίνεται εμφανές πως η ηγεσία του Αγώνα ήταν οι επίσκοποι και οι προεστοί του Μωριά, ως μέλη της Φιλικής Εταιρείας, σε συνεργασία με όσους οπλαρχηγούς είχαν στην υπηρεσία τους.

Επομένως, το σχήμα περί αστικής ελληνικής επανάστασης δεν επιβεβαιώνεται από τα ιστορικά τεκμήρια, καθώς δεν υφίσταται σχηματισμένη αστική τάξη στις ελληνικές περιοχές, η συμμετοχή των εμπόρων στις επαναστατικές κινήσεις ήταν ασήμαντη και πρωταγωνιστούν σ΄ αυτές οι επικεφαλείς των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων, δηλαδή οι επίσκοποι, οι προεστοί και οι οπλαρχηγοί.