ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΚΑΚΙΟΥ

Το βιβλίο του Χρήστου Νάτση Το τετράγωνο έξω από τη σκακιέρα δεν είναι έναεγχειρίδιο εκμάθησης σκακιού ούτε μια ιστορία της εξέλιξής του. Τα είκοσι σκακιστικά δοκίμια που απαρτίζουν το βιβλίο δεν απευθύνονται καν σε σκακιστές. Ο αναγνώστης του βιβλίου δεν χρειάζεται να ξέρει σκάκι για να τα διαβάσει και να τα απολαύσει. Όπως εξηγεί ο συγγραφέας στην εισαγωγή του, τα κείμενα του βιβλίου «δεν απευθύνονται σε σκακιστές, αλλά φιλοδοξούν να μεταδώσουν την ομορφιά του παιχνιδιού και σε αυτούς που δεν έχουν κινήσει κανένα κομμάτι στη ζωή τους. Όταν στον υπότιτλο μιλώ για “στιγμιότυπα”, σοβαρολογώ: ο αναγνώστης θα πρέπει να σκεφτεί το βιβλίο ως το φωτογραφικό άλμπουμ κάποιου που επισκέφτηκε τη χώρα του σκακιού και γύρισε από εκεί όχι με τον χάρτη της, αλλά με μια ψυχογεωγραφική καταγραφή των εντυπώσεών του.»

Τα δοκίμια που απαρτίζουν το βιβλίο είναι λοιπόν στιγμιότυπα, αποτυπώσεις στιγμών από την ιστορία του σκακιού. «Όχι μια ιστορία του σκακιού, όχι μια ιστορία για το σκάκι ως μεταφορά, αλλά η ιστορία και η σκέψη μαζί με το σκάκι. Τα κείμενα που προέκυψαν δεν είχαν την πρόθεση να είναι εξαντλητικά ως προς την τεκμηρίωσή τους. Ακολουθώντας έναν συγκεκριμένο μίτο κάθε φορά, μαζεύοντας ως άλλος Κοντορεβιθούλης σπαράγματα τροφής από δημοσιεύσεις και τεκμήρια, είχαν ως σκοπό την επιστροφή στη θαλπωρή της σκακιέρας. Οι αφορμές τους ήταν τετριμμένες και γι’ αυτό, θαρρώ, σημαντικές: τα γυαλιά-καθρέπτες του Κορτσνόι στο “παρανοϊκό” ματς του με τον Κάρποβ στις Φιλιππίνες το 1978? μια άλλη Κούβα που οδήγησε στον Καπαμπλάνκα? η κατάσταση των δοντιών του Μιχαήλ Μποτβίνικ οι διατροφικές συνήθειες του Κράμνικ η σχέση του Κασπάροβ με τη μητέρα του οι περιπέτειες ονοματοδοσίας μιας σκακιστικής βαριάντας κ.λπ. Ταυτόχρονα, μια σειρά κειμένων για την πρωτότυπη σκέψη που παράγει η συγκεκριμένη σκακιστική πρακτική των σκακιστών, όπως φέρ’ ειπείν οι σημειώσεις για τη δημιουργικότητα από τον Αλεξέι Σίροβ.»