Η δριμύτερη κριτική στην θρησκεία διατυπώθηκε από την ψυχανάλυση του Φρόυντ (1856-1939). Από τα πρωτόλειά του (Τοτέμ και Ταμπού 1912) μέχρι τα κορυφαία κείμενα του (Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας 1927/1930) ως το κύκνειο άσμα του (Ο Μονοθεϊσμός και ο Ανδρας Μωυσής 1938) ο Φρόυντ ασχολείται με την θρησκεία κριτικά και ψυχοθεραπευτικά.

Κεντρική θέση του είναι ότι η θρησκεία συνιστά μια νεύρωση: προκύπτει από την ανωριμότητα του αδύναμου παιδιού ενώπιον του παντοδύναμου πατέρα, επίγειου γεννήτορα ή / και επουράνιου Θεού.

Η γνώμη θέλει γνώση και η επίκριση απαιτεί επίγνωση. Θρησκεία και θρησκοληψία είναι σαν την ιδεολογία και την ιδεοληψία: σχετίζονται χωρίς να ταυτίζονται και διακρίνονται δίχως να χωρίζουν. Η κρίση της πίστης στην νεωτερικότητα αντιμετωπίζεται μόνο με την κριτική της θρησκείας και την αυτοκριτική της.

Η ψυχανάλυση δεν καταργεί την θρησκεία ούτε την απαγορεύει. Προσφέρει όμως στον άνθρωπο την ευκαιρία να οριοθετήσει την νοσηρή θρησκοληψία (φανατισμός, φονταμενταλισμός κ.λπ.) του ανώριμου ανήλικου από την υγιή πίστη (εμπιστοσύνη) κάθε ώριμου ενήλικα.

Πρόθεσή μας είναι η έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση της ψυχαναλυτικής κριτικής στην θρησκεία με βάση τα πηγαία κείμενα του Φρόυντ αφήνοντας να μιλήσει ο πατέρας της ψυχανάλυσης αυτοπροσώπως με την γραφίδα του σε ευθύ λόγο χωρίς δικές μας παρεμβάσεις.