Το μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη "Οι σκλάβοι στα δεσμά τους" εκδόθηκε το 1922, έναν χρόνο πριν από τον θάνατο του συγγραφέα και κατά τούτο μπορούμε να το θεωρήσουμε επιστέγασμα και τελευταίο σταθμό της πορείας, που διήνυσε ο δημιουργός στο πεδίο της αφηγηματικής πεζογραφίας. Ήδη το 1924 παρατηρήθηκε από τον Γεράσιμο Σπαταλά ότι «όλοι μέσα σ αυτό το έργο παλεύουν σκλάβοι στην οικονομικήν ανάγκη, που δημιούργησαν οι νέες συνθήκες στην κοινωνία». Τελικά, όμως, υποτάσσονται στην αδήριτη αυτήν ανάγκη, στη δύναμη του πεπρωμένου ή και σε ποικίλες πιέσεις, και έτσι συμβιβάζονται ή και καταστρέφονται.

Ο Aλκης Σωζόμενος είναι ο σοσιαλιστής ιδεολόγος, του οποίου το ιδανικό και η ζωή συντρίβονται όχι μόνον από την ταξική διαφορά και την κοινωνική αδικία, αλλά και από το ισχυρό πλέγμα της σωματικής ασθένειας και του ανεκπλήρωτου έρωτα. Ορθά παρατηρήθηκε από τον Roderick Beaton ότι η λογοτεχνική μορφή του νεαρού σοσιαλιστή, του οποίου τα όνειρα και η ύπαρξη θρυμματίζονται, επιτέλεσε ρόλο αρχετυπικό στην εξέλιξη της νεοελληνικής πεζογραφίας, αφού ως μετεξελιγμένη λογοτεχνική persona έχει αξιοποιηθεί από σημαντικούς πεζογράφους μας, από τον Κοσμά Πολίτη (Γυρί / 1944) και τον Στρατή Τσίρκα (Ακυβέρνητες Πολιτείες / 1960-5) Ιως τη Μάρω Δούκα (Αρχαία σκουριά / 1979) και άλλους.

Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, ενδεικτικό της συγγραφικής δεξιοτεχνίας και του ιδεολογικού προβληματισμού του Κωνσταντίνου Θεοτόκη, ενσωματώνει και αποτυπώνει ρεαλιστικά ταξικές αντιθέσεις, κοινωνικές δονήσεις, αγανάκτηση για την κοινωνική αδικία, ωστόσο δεν αναδίνει μια ακλόνητη συγγραφική πίστη για τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Οι αβάσταχτες κοινωνικές πιέσεις, οι εσώτερες παρορμήσεις, το αδήριτο πεπρωμένο ακόμη και με τη μορφή μιας ανίατης ασθένειας, τσακίζουν τους ανθρώπους και τους αφήνουν για ολόκληρη τη ζωή τους «σκλάβους στα δεσμά τους».