ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που θέτει στη Θεολογία η σύγχρονη πολυπολιτισμική παγκόσμια κοινότητα είναι η αποτίμηση και η αξιολόγηση των άλλων μη χριστιανικών θρησκειών. Ο χριστιανός πιστός στη σύγχρονη συγκυρία είναι εκ των πραγμάτων αναγκασμένος να συμβιώνει στον ίδιο κόσμο, ακόμα και όταν ευρίσκεται σε γεωγραφική απόσταση, με ανθρώπους άλλων θρησκευτικών δοξασιών με διαφορετική κοσμοθεωρία και διαφορετικές πολιτιστικές αξίες. Αυτή η νέα πραγματικότητα, θα μπορούσαμε να πούμε συνέβαλε και επιτάχυνε στην ανακάλυψη ενός νέου κόσμου, παρόμοια αλλά και κατά πολύ διαφορετική από αυτή που έλαβε χώρα στο 15ο αιώνα. Το παρόμοιο οφείλεται στο νέο που προβάλλει στην παραδοσιακή Δύση, το διαφορετικό όμως οφείλεται στην ποιότητα και το περιεχόμενο αυτού του νέου κόσμου που σήμερα δεν προσδιορίζεται γεωγραφικά, αλλά πολιτιστικά με κύρια συνιστώσα τις θρησκείες.

Στη σύγχρονη συγκυρία ο Χριστιανισμός δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να επιδείξει κάποια ιμπεριαλιστική, κατακτητική και αποικιοκρατική διάθεση, όπως άλλοτε επέδειξε στην ιστορία. Ίσως μάλιστα κουρασμένος και αποδυναμωμένος από το πνεύμα της εκκοσμίκευσης που διατρέχει την σύγχρονη δυτική κοινωνία να μην είναι ικανός γι αυτό και να μη διαθέτει τη ζωτικότητα γι αυτό.

Όταν ο πιστός Χριστιανός ευρίσκεται δίπλα σε ένα Μωαμεθανό, σε ένα Βουδδιστή, σε ένα Ινδουϊστή ή σε άλλο άνθρωπο οποιασδήποτε άλλης θρησκείας είναι φυσικό πολύ απλά να διερωτάται: Τι είναι η άλλη θρησκεία; Είναι μια πλάνη; Είναι η αλήθεια; Είναι ένα μέρος της αλήθειας μπροστά στην ολοκληρωμένη αλήθεια που είναι ο Χριστιανισμός; Μήπως η άλλη αλήθεια και ο Χριστιανισμός είναι υποσύνολα μιας άλλης αλήθειας που καμία θρησκεία δεν έχει συλλάβει ολοκληρωτικά; Μήπως και η άλλη θρησκεία μπορεί να σώσει τον άνθρωπο, όπως αυτό το επαγγέλλεται ο Χριστιανισμός; Εάν όμως η άλλη θρησκεία μπορεί και αυτή να οδηγήσει στη σωτηρία, τότε ποια αξία έχει η ενανθρώπηση του Λόγου, και το απολυτρωτικό έργο του Χριστού; Εάν στην άλλη θρησκεία υπάρχει Πνεύμα Θεού και μάλιστα σωτήριο Πνεύμα Θεού, αυτό δεν αμφισβητεί τη μοναδικότητα και την οικουμενικότητα του έργου του Χριστού για την ανθρωπότητα; Αυτές και πολλές άλλες παρόμοιες ερωτήσεις θέτει ή πολλές φορές δυναμική παρουσία των άλλων θρησκειών στη σύγχρονη συγκυρία, όπου η έντονη προβολή της πλουραλιστικής θέσης και η σχετικοποίηση της αλήθειας συνιστά πρόκληση για τη Θεολογία και την ταυτότητα του Χριστιανισμού. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι καταλύτης για την καλλιέργεια της θεολογικής σκέψης στο χώρο μιας Θεολογίας των θρησκειών υπήρξαν οι αποφάσεις της Β Βατικανής. Αυτές έδωσαν το περαιτέρω έναυσμα τόσο σε ρωμαιοκαθολικούς, όσο και σε ορθόδοξους και προτεστάντες θεολόγους να τολμήσουν να τοποθετούν στη σύγχρονη πρόκληση εκθέτοντας τις δικές τους απόψεις. Το παρόν πόνημα αποτελεί μια προσπάθεια για να εκτεθούν οι κυριώτερες των μέχρι τώρα καταγεγραμμένων θεολογικών θέσεων.