Η ιστορικο-κριτική ανάγνωση των πηγών μπορεί να περιγράφει ως η μετάβαση από τη "χαοτική παράσταση του όλου" στην "πλούσια σε καθορισμούς και σχέσεις ολότητα" (βλ. Ο Marx στον καθρέφτη, 2014:146/147). Η ερμηνευτική αυτή αποσκοπεί στην ανασύσταση του επιχειρήματος που χρησιμοποιείται στην εκδίπλωση μιας ορισμένης προβληματικής, την οποία όμως προσγειώνει στις ανάγκες και τα αιτήματα μιας εποχής η σύστοιχη ιστορική οπτική. Η διακριτική σύζευξη "ενδογενών", που προκύπτουν από την ίδια την ιστορική σκέψη, και "εξωγενών" παραμέτρων, που αφορούν το ιστορικό τους περιβάλλον, στο βαθμό που δεν νομιμοποιείται έτσι ένας ανυπόστατος δυϊσμός, αποφεύγει την ανιστορική σύλληψη της γένεσης και ιδίως της κυκλοφορίας αυτών των ιδεών.

Συνάμα, καθιστά περιττή την επινόηση κάποιου πάλλογου φαντάσματος της ιστορίας, που θα τακτοποιούσε με κάθε άνεση το σύνολο των εκδηλώσεων της ανθρώπινης κοινωνίας. Οι μήτρες ιδεών, από τις οποίες αντλούν οι εκπρόσωποι ενός οποιουδήποτε "ρεύματος" ιδεών, βρίσκονται στη μεθόριο της "ενδογενούς" και της "εξωγενούς" ιστορίας του και επομένως αποκλείουν τόσο την παρθενογένεση όσο και την εκμηδένιση της αυτοδυναμίας. Ειδικότερα, μια τέτοια συζυγία "ενδογενών" και "εξωγενών" παραγόντων, όπου δαμάζεται το πάλλογο "τέρας" της ιστορίας που ενοχλείται με τη "διαφορά" και την "αντίθεση", επιτρέπει να αναδεικνύονται οι "φάσεις" και οι λόγοι της μετακίνησης ως προς τη στοιχειοθέτηση των ενδιαφερόντων, τον τρόπο εμβάθυνσης, τη χρήση του εννοιολογικού apparatus, τη δύναμη και την εκφορά του επιχειρήματος.