ΣΤΑ ΝΟΤΙΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ, ΣΤΗΝ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Μπροστά στο φαινόμενο του Κρυπτοχριστιανισμού πρέπει να σταθούμε με δέος. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς τις συνθήκες κάτω από τις όποιες μία ψυχή πήρε την πιο κρίσιμη απόφαση κατά την επίγεια ζωή της. Κυρίως δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε εκείνους που μπορεί να έγιναν κρυπτοχριστιανοί, αλλά συγχρόνως μετατράπηκαν σε τραγικά και αξιολύπητα πρόσωπα, όταν μάλιστα εμείς στην καθημερινή μας ζωή, έστω και στιγμιαία, γινόμαστε εθελουσίως «κρυπτοχριστιανοί», χωρις να κινδυνεύει ? ζωή μας ή η σταδιοδρομία μας ή να μας περιμένουν στρατόπεδα συγκεντρώσεως, βασανιστήρια και θάνατος. ’λλωστε, ? αρχαία εκκλησιαστική ιστορία μας έχει διδάξει ότι συγχωρέθηκαν εδώ στη γη και οι δυο κατηγορίες των «εκπεσόντων», και αυτοί που «θυσίασαν» στους αυτοκράτορες και οι «λιβελλοφόροι», (όσοι έκαναν λίβελλο κατά του Χριστιανισμού), αρκεί που μετανόησαν ειλικρινά».
(Γ. Παπαδημητρίου, Ανάλεκτα εθνικής αυτογνωσίας)