Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ (4ος μ.Χ. - 15ος μ.Χ ΑΙΩΝΕΣ) - Η «ΡΩΜΗ» ΩΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥΜΑ

Από τον Α τόμο του παρόντος έργου, στον οποίο διεξήλθαμε την κρατοκεντρική περίοδο του ελληνικού/ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος, έως τον Β τόμο, στον οποίο διερευνήσαμε τη φύση της μετα-κρατοκεντρικής οικουμένης, σκιαγραφήσαμε το εξελικτικό γίγνεσθαι του κοινωνικού φαινομένου που προκρίνει η κοσμοσυστημική γνωσιολογία.

Στον παρόντα Γ τόμο και στους δύο που ακολουθούν εξετάζουμε την οικουμενική φάση υπό το πρίσμα της εσωτερικής ή, ορθότερα, της ανθρωποκεντρικής της ολοκλήρωσης, από την οποία θα προκύψει η εκκόλαψη των θεμέλιων προϋποθέσεων για την υπέρβαση της μικρής κοσμοσυστημικής κλίμακας (της πόλης) και τη μετάβαση στην εποχή της μεγάλης κλίμακας/της εποχής μας.

Στις σελίδες του παρόντος τόμου ανιχνεύουμε το αδιέξοδο της ρωμαϊκής ολιγαρχίας, το οποίο θα αρθεί με τη δίκην καταπιστεύματος παράδοση του «ρωμαϊκού ιμπέριουμ» στους Έλληνες. Η "βυζαντινή θητεία της ελληνικής οικουμένης" εγκαινιάζεται με την εγκατάσταση της μητρόπολης πολιτείας στο Βυζάντιο και επιβεβαιώνεται σταδιακά με την ελληνική της μεθάρμοση.

Η εναρμόνιση της μητρόπολης πολιτείας με το ελληνικό γινόμενο της οικουμένης μαρτυρά γιατί ποτέ άλλοτε η κοινωνία και το κράτος της δεν ήταν τόσο ομοιογενώς ελληνικές στην παιδεία, στις σταθερές εθιμικές αναγωγές της καθημερινότητάς τους και στη σημειολογία της πολιτισμικής τους ταυτότητας. Η εν λόγω εναρμόνιση της οικουμενικής κοσμόπολης με το ελληνικό της ιδιώνυμο σηματοδοτεί, αφενός, την άρση πλείστων όσων δεσποτικών επιβαρύνσεων που επέβαλε η Ρώμη και, αφετέρου, την επαναφορά της στην τροχιά μιας νέας εποχής για την εξελικτική βιολογία του ανθρωποκεντρικού κεκτημένου με απόληξη τη μετάβαση από τη μικρή κλίμακα της πόλης στη μεγάλη κλίμακα του έθνους κράτους.

Στο κλίμα αυτό, μολονότι το Βυζάντιο αποτέλεσε τον καταλύτη για την ανθρωποκεντρική ολοκλήρωση της οικουμένης και τη θερμοκοιτίδα για την εκκόλαψη της δυναμικής προς τη μεγάλη κλίμακα, η δεσποτική Εσπερία λειτούργησε εντέλει ως εμβρυουλκός που εξεβίασε τη μετάβαση στη «νεοτερικότητα». Εντούτοις, η αλλαγή σκυτάλης στην ηγεσία της μετάβασης αυτής έμελλε να προκαλέσει συντριπτικές απώλειες στο πεδίο του ανθρωποκεντρικού/ελληνικού πολιτισμού.

Το εγχείρημα της κοσμοσυστημικής γνωσιολογίας συνιστά μία εκ βάθρων νέα ανάγνωση της κοσμοϊστορίας. Παρέχει τη δυνατότητα να διαλευκάνουμε ό,τι συνέχεται με τον χαρακτήρα του κόσμου της εποχής μας, να τον αποφορτίσουμε από τις ιδεολογικές αλχημείες και αναγομώσεις με τις οποίες τον επιβάρυνε η «νεοτερικότητα», να τον ταξινομήσουμε στον ιστορικό/ανθρωποκεντρικό χρόνο και να διαγράψουμε την προοπτική του μέλλοντός του υπό το πρίσμα μιας νέας κοινωνικής επιστήμης.