ΤΟΠΟΣ, ΠΕΡΙΘΩΡΙΑΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΜΦΙΣΗΜΙΑ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΟΑΛΒΑΝΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ

Εδώ είναι Βαλκάνια Sarah, τι περιμένεις; Η συγγραφέας των "Σημειώσεων από τα Βαλκάνια" άκουγε συχνά αυτήν τη φράση κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης επιτόπιας έρευνάς της στην Ήπειρο της δεκαετίας του 90. Το βιβλίο αυτό είναι το αποτέλεσμα της προσπάθειάς της να την αφουγκραστεί...

Μετατρέπει λοιπόν ένα ερευνητικό έργο που εστιάζει στους τρόπους που οι διαφορετικές χρονικότητες εγγράφονται στο τοπίο, σε μια ανθρωπολογική έρευνα με ζητούμενο τη διερεύνηση της σχέσης τόπου, χρόνου, συνόρου και «ελληνικότητας - βαλκανικότητας».

Το βιβλίο "Σημειώσεις από τα Βαλκάνια" αφηγείται μια ιστορία περιθωριακότητας ενός τόπου και των ανθρώπων του, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτή συνεχώς ανασυγκροτείται, ενώ ταυτόχρονα παραμένει η ίδια. Η ιστορία αφορά την περιοχή γύρω από τα ελληνο-αλβανικά σύνορα στην Ήπειρο, ενώ οι πρωταγωνιστές της είναι κυρίως οι άνθρωποι της περιοχής του Πωγωνίου.

Θυμίζοντάς μας ότι το ποιος είναι κανείς καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το πού εκείνος βρίσκεται, η συγγραφέας αφηγείται εμπειρίες ανθρώπων από τόπους, σχέσεις, ταξίδια και ετερόκλητες ιστορίες για την εγκατάλειψη, την ερήμωση, το άνοιγμα των συνόρων, τους χάρτες και τα απογραφικά και στατιστικά δεδομένα, την κατασκευή ασφαλτόδρομων, ή το πρόσφατο ενδιαφέρον για την πολιτιστική κληρονομιά ή το φυσικό περιβάλλον. Μας παρουσιάζει κεφάλαια μιας ιστορίας πολλαπλών αλλαγών που όμως έρχονται ξανά και ξανά να συγκροτήσουν την ίδια κατάσταση περιθωριακότητας. Υποστηρίζει λοιπόν ότι η αμφισημία και η ασάφεια που συνδέονται με τη ζωή στο συγκεκριμένο Βαλκανικό θραύσμα προσδίδουν στην περιθωριακότητα αυτή μια αίσθηση ανισότητας «θέσης» και σχέσεων, αλλά κυρίως ένα χαρακτήρα κοινοτυπίας, που αποτυπώνεται ως απουσία διαφοράς και διάκρισης για τους ανθρώπους αλλά και τον ίδιο τον τόπο. Τι σημαίνει, λοιπόν, το να μην είσαι «διακριτός» σε μια εποχή πολυπολιτισμικής και διεθνικής μετανάστευσης.