Το χρονικό ενός Σαλονικιού Εβραίου στα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης Aουσβιτς, Μαουτχάουζεν, Μελκ, Έμπενζεε και τα μετά την απελευθέρωση.

Ο Αελιών ήταν στα μάτια μου πάντοτε το σύμβολο της ίδιας της «ισραηλινότητας», γεννημένος σε τούτη τη γη, μαχητής... Δεν μπορώ να το πιστέψω πως είναι επιζών του Ολοκαυτώματος.

Αυτή ήταν η αντίδραση ενός υφισταμένου του αξιωματικού Μωσέ Αελιών όταν, χρόνια αργότερα, πρωτοείδε την αυτοβιογραφία του. Δύσκολα, πράγματι, μπορούσε να συνδέσει κανείς τον μάχιμο αξιωματικό με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Διότι, στο νεαρό ισραηλινό κράτος της δεκαετίας του 50, υπήρχε ένας ξεκάθαρος ιεραρχικός διαχωρισμός: από τη μια, ο καινούργιος μαχητικός Eβραίος και, από την άλλη, ο Eβραίος της διασποράς, το νικημένο θύμα.

Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, ο Μωσέ Αελιών στάλθηκε, 17 ετών, στο Aουσβιτς μαζί με την οικογένειά του. Μονάχα αυτός επιβίωσε από εκεί, όπως κι από τη φοβερή «πορεία θανάτου» και τα άλλα στρατόπεδα που γνώρισε στη συνέχεια. Μετά την απελευθέρωσή του, το 1945, βρέθηκε στην Ιταλία, απ όπου πέρασε στο Ισραήλ σαν «παράνομος» μετανάστης. Στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας κατατάχθηκε στον στρατό, όπου παρέμεινε για είκοσι δύο χρόνια. Σ όλο αυτό το διάστημα δεν επισκέφθηκε ποτέ την Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη, παρά μόνο το 1987, ήταν δε εξαιρετικά απρόθυμος να μιλήσει για το Ολοκαύτωμα, ακόμα και στη γυναίκα του και τα παιδιά του - μια απώθηση ιδιαίτερα αποτελεσματική, τουλάχιστον εξωτερικά.

Όταν τελικά έσπασε το φράγμα, ο Μωσέ αισθάνθηκε την ανάγκη να γράψει «ιστορία», να είναι όσο ακριβέστερος γίνεται και να μην αγγίξει τα συναισθήματά του. Παρά τη δυσκολία, σήμερα δηλώνει ικανοποιημένος από την προσπάθεια - «γιατί με οδήγησε σε τόπους τελείως καινούργιους για μένα». Ο πόνος της μνήμης οδηγεί στην ανάγκη της συγγραφής, στη χαρά της γραφής.