15ος αιώνας.
Σε μια Σεβίλλη που η Ιερά Εξέταση μεσουρανεί, εμφανίζεται ο Χριστός. Οι άνθρωποι τον αναγνωρίζουν, πηγαίνουν κοντά του, βλέπουν ένα ακόμη θαύμα του. Συλλαμβάνεται, όμως, από έναν γηραιό καρδινάλιο. Στη συνάντησή τους, καταγράφεται από τον Ντοστογιέφσκι ένας μνημειώδης, πύρινος μονόλογος του Ιεροεξεταστή. Στα λόγια του συμπυκνώνονται όλα τα βασικά νοήματα της χριστιανικής κοσμοθεωρίας.

"Ο Μέγας Ιεροεξεταστής", αν και περιλαμβάνεται στο κύκνειο άσμα του Ντοστογιέφσκι, "Αδερφοί Καραμάζωφ", θεωρείται από τους μελετητές το σημαντικότερο αυτόνομο κείμενό του. Και όχι άδικα.
Σε αυτό, ο κορυφαίος Ρώσος συγγραφέας ανατέμνει εκπληκτικά την ανθρώπινη προσωπικότητα και θέτει το πάντα επίκαιρο ερώτημα: Εξουσία ή Ελευθερία;