Τα παραμύθια θεωρούνται ένας από τους καλύτερους τρόπους για να διαπαιδαγωγήσουμε τα παιδιά. Μέσα από αυτά μπορούμε να περάσουμε αξίες, να καλλιεργήσουμε αρετές, να ενισχύσουμε τη φαντασία και τον συναισθηματικό κόσμο των παιδιών.

Τα θεραπευτικά παραμύθια είναι στοχευμένες ιστορίες σε μορφή παραμυθιού ειδικά γραμμένες ώστε να βοηθούν το παιδί σε συγκεκριμένες καταστάσεις.

Τι είναι αυτό που κάνει ένα παραμύθι θεραπευτικό; Από την πολυετή εμπειρία μου μπορώ να πω ότι κάθε παραμύθι μπορεί να είναι θεραπευτικό, αρκεί να προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα και να μην περιέχει τρομακτικές σκηνές. Μην νομίζετε, όμως, ότι τα θεραπευτικά παραμύθια απευθύνονται μόνο σε παιδιά με προβλήματα. Μπορούμε να τα αφηγηθούμε σε κάθε παιδί ως μέσο διδασκαλίας για την κοινωνική νοημοσύνη και την ψυχική υγεία του ανήλικου.

Μέσα από τα παραμύθια διδάσκουμε στα παιδιά τον έξω κόσμο. Αυτόν που πρόκειται αργά ή γρήγορα να συναντήσουν και χρειάζεται να προστατευτούν από τα άσχημα και τα άδικα που υπάρχουν σε αυτόν. Και όταν λέμε «έξω κόσμο», δεν εννοούμε κάτι τόσο μακρινό όσο την ενηλικίωση. Εννοούμε πράγματα κοντινά όπως το σχολικό περιβάλλον, την παιδική χαρά ακόμα και τις οικογενειακές συγκεντρώσεις. Μέρη στα οποία, ενώ το παιδί νιώθει προστατευμένο, μπορεί να έρθει σε επαφή με πολύ τραγικές για την ψυχολογία του καταστάσεις.

Ακόμα υπάρχουν και γεγονότα αναπόφευκτα όπως το πένθος ή άλλα συνηθισμένα στη σύγχρονη ζωή όπως το διαζύγιο, η μετακόμιση, μια φυσική καταστροφή... Όλες αυτές οι «αλλαγές» είναι καταστάσεις που συμβαίνουν στη ζωή και θέλουμε τα παιδιά πρώτον να γνωρίζουν ότι μπορεί να συμβούν και δεύτερον να ξέρουν πώς να τις αντιμετωπίσουν, μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας φυσικά.

Μια στεγνή συμβουλή ή μια απλή παρηγόρια δεν αρκεί στους μεγάλους, πόσο μάλλον στα παιδιά που είναι πιο ευάλωτα και πιο ευαίσθητα. Το παραμύθι, όμως, μας δίνει αποδεδειγμένα τη δυνατότητα να μιλήσουμε για όλες αυτές τις πιθανές δύσκολες καταστάσεις μέσα σε ένα ασφαλές πλαίσιο. Να μάθει το παιδί για όλα αυτά και να είναι κατάλληλα προετοιμασμένο, όταν θα συμβούν.

Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να αφηγηθούμε ένα θεραπευτικό παραμύθι; Η διάθεση του παιδιού παίζει ρόλο στο να ακούσει ή όχι ένα παραμύθι. Υπερένταση, πείνα, νύστα, κούραση και σωματικές ενοχλήσεις λειτουργούν αρνητικά. Καλό είναι να έχουμε πάντα οπτική επαφή με τα παιδιά και να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις διακυμάνσεις της διάθεσής τους. Δεν επιμένουμε να ακούσουν με το ζόρι. Όταν βλέπουμε πως αρνούνται να ακούσουν, αφήνουμε την αφήγηση για άλλη φορά.

Τι γίνεται αν το παιδί ασχολείται με κάτι άλλο, όταν αφηγούμαστε ένα παραμύθι; Υπάρχουν παιδιά που κατά τη διάρκεια της αφήγησης δεν έχουν οπτική επαφή ή είναι απορροφημένα σε άλλη δραστηριότητα, για παράδειγμα ζωγραφίζουν. Δεν σημαίνει πως δεν ακούνε. Τα παιδιά δεν ακούνε μόνο όταν κοιμούνται. Τις υπόλοιπες ώρες έχουν σηκωμένες κεραίες και καταγράφουν σχεδόν τα πάντα.

Πόσο συχνά πρέπει να λέμε ένα παραμύθι; Ένα παραμύθι κάθε φορά και όχι δυο ή τρία. Είτε αφηγούμαστε σε ένα είτε σε περισσότερα παιδιά, καλό είναι να μένουμε στο ένα παραμύθι. Ειδικότερα όταν αυτό είναι μεγάλο. Δυο ή και τρία απανωτά παραμύθια δεν αφήνουν χώρο στο παιδί να σκεφτεί και να επεξεργαστεί αυτό που άκουσε.

Κάθε παραμύθι είτε θεραπευτικό, είτε όχι, πρέπει πάντα να διατηρεί τον βασικό του σκοπό: να λειτουργεί παρηγορητικά ή/και να προκαλεί ένα όμορφο συναίσθημα. Ακόμα και αν η αφήγηση γίνεται σε παιδιά που δεν έχουν το συγκεκριμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζει το θεραπευτικό παραμύθι, πρέπει να τους αφήνει μια ευχάριστη αίσθηση στο τέλος.

Η συμβολή των παραμυθιών στον ψυχισμό των παιδιών γίνεται με αργούς και σταθερούς ρυθμούς. Ακόμα και αν φαίνεται να μην καταλάβανε τα παιδιά το νόημα του παραμυθιού, δεν χρειάζεται να ανησυχείτε. Οι ιστορίες καταγράφονται και όταν έρθει η ώρα τους οι απαντήσεις μοιάζουν σαν να έρχονται από το πουθενά.

Καλή σας διασκέδαση... γιατί το παραμύθι πάνω από όλα είναι διασκέδαση.
Νένα Γεωργιάδου