ΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΦΡΟΝΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ 20ό ΑΙ. ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥΣ

Τον Αύγουστο του 1989, λίγους μήνες πριν την πτώση του Τείχους και ενώ η ελληνική κοινωνία συγκλονιζόταν από το σκάνδαλο Κοσκωτά, η κυβέρνηση Ν.Δ.-ΣΥΝ, η μοναδική κυβέρνηση συνεργασίας Δεξιάς-Αριστεράς στον 20ό αιώνα, αποφάσισε την καύση περίπου 17.500.000 ατομικών φακέλων κοινωνικών φρονημάτων που διατηρούσε η Ασφάλεια. Έτσι η Ελλάδα, στο τέλος του Ψυχρού πολέμου, έγινε η πρώτη και μόνη διεθνώς χώρα που προχώρησε στην καταστροφή αυτής της σκοτεινής κληρονομιάς ενός αυταρχικού παρελθόντος.

Ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν στη συγκεκριμένη εξαίρεση, σε σχέση με τη διεθνή εμπειρία; Αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα του ανά χείρας βιβλίου. Δεν γράφτηκε για να θρηνήσει το καμένο περιεχόμενο των φακέλων θα ήταν μάταιο, καθώς οι στάχτες δεν ξαναγίνονται έγγραφα. Παρότι μιλάει για τους φακέλους, δεν είναι μια αναλυτική ιστορία τους. Είναι μια ιστορία των όσων γέννησαν οι φάκελοι, όλων εκείνων που οδήγησαν στην ανοχή ή και στην επιδοκιμασία της ελληνικής κοινωνίας έναντι της καταστροφής. Είναι μια προσπάθεια κατανόησης της καύσης τους ως μιας σημαντικής στιγμής της μακράς περιόδου που ονομάστηκε Μεταπολίτευση, ως ορόσημο της ολοκλήρωσης ενός πρώτου κύκλου διαχείρισης του πολλαπλά τραυματικού και διχαστικού μεταπολεμικού και μετεμφυλιακού παρελθόντος.

Εάν το παρόν αποικίζει το παρελθόν ξαναδιαβάζοντάς το με βάση το σήμερα, την ίδια ώρα το δεύτερο εκβάλλει στο παρόν μέσα από νοοτροπίες, φόβους, υλικές και άυλες κληρονομιές. Το καλοκαίρι του 1989 μέσα στον καπνό των καμένων φακέλων από την υψικάμινο της Χαλυβουργικής έσμιξαν φόβοι, τραυματικές μνήμες, κουτσουρεμένες ζωές, μαζί με ελπίδες και νέους ορίζοντες προσδοκιών που γεννούσε η συγκυρία. Γι' αυτά θέλει να μιλήσει το βιβλίο ξαναδιαβάζοντας την ιστορία της μεταπολεμικής κυρίως Ελλάδας, για το αρχείο και τη μνήμη, για ένα τραυματικό παρελθόν, το οποίο την ώρα της αποδοχής του καταστράφηκε πλέον ως ανεπιθύμητο.