Γιατί αυτή η πατρίδα, που όλοι ορκίζονταν στο όνομά της, αποφάσισε ότι δεν της έκαναν για πολίτες της τόσα γελαστά και γενναία παιδιά, που ακόμα και στη φυλακή που τους έκλεισαν τιμούσαν τις εθνικές εορτές, τραγουδούσαν όλα τα τραγούδια των απελευθερωτικών αγώνων και χόρευαν, ακόμη και την τελευταία στιγμή πριν την εκτέλεση, τους χορούς τους τοπικούς τιμώντας τη μνήμη των ηρώων; Με ποια κριτήρια καταδίκασαν την προθυμία τόσων νέων αγοριών και κοριτσιών, που υπάκουσαν στις εντολές/προσταγές που πήραν από το σχολείο, το σπίτι, την θρησκεία; Αυτοί που αποφάσισαν να ρίξουν το δηλητήριο της διχόνοιας και της δυσπιστίας, πήραν και την ευθύνη της εξαφάνισης των αγωνιστών.

Η εξεύρεση των ονομάτων, με όλα τα στοιχεία που πλαισίωναν την ύπαρξή τους, και η δημοσιοποίηση τους για την διατήρηση, ήταν ο στόχος της κοπιαστικής, αλλά απολύτως αναγκαίας, έρευνας μου. Διάβαζα βιβλία που αναφερόταν στη ζωή και τη δράση αγωνιστών που εξαφανίστηκαν, γραμμένα από συντρόφους ή συγγενείς τους, και η απαξιωμένη και περιφρονημένη από την πολιτεία ύπαρξή τους τροφοδοτούσε την επιμονή μου να τους βρω με κάθε τρόπο. Η συνεχής επαφή μου με φυλακισμένες αγωνίστριες και αγωνιστές που έζησαν τον αποχωρισμό των συντρόφων τους, πριν το βραδινό προσκλητήριο, και οι περιγραφές που μου είχαν εμπιστευθεί με γεγονότα κατά την διάρκεια της δράσης τους στην εθνική αντίσταση, αλλά και μετά στις φυλακές και στις εξορίες, με έκαναν να θέλω να μάθω όσο περισσότερα μπορούσα για την ποιότητα αυτών των ανθρώπων. Μου περιγράψανε με θαυμασμό την ανθρώπινη συμπεριφορά που συνδύαζε την πίστη στον αντιστασιακό αγώνα, αλλά και τις στιγμές αδυναμίας για την άδικη συμπεριφορά της πολιτείας, που όχι μόνο δεν αναγνώριζε τους κόπους και τις θυσίες που έκαναν, αλλά τους αντάμειψε στέλνοντας τους στο απόσπασμα...