Η τρέχουσα αστάθεια στα Βαλκάνια δεν αποτελεί "κεραυνό εν αιθρία", αφού αυτή η περιοχή υπήρξε διαχρονικό πεδίο ανταγωνισμών, τριβών και συγκρούσεων. Ο κομβικός χώρος των Βαλκανίων συνενώνει και ταυτόχρονα διαχωρίζει την Ευρώπη από την Ασία, την Ανατολή από τη Δύση, τις δυτικές αξίες από κάθε μορφής ολοκληρωτισμό, τον χριστιανισμό από το ισλάμ, αλλά και την ορθοδοξία από τον καθολικισμό. Αυτός ο χώρος υπήρξε προνομιακή διέξοδος προς τις "θερμές θάλασσες" χερσαίων Μεγάλων Δυνάμεων (όπως η Ρωσία, η Αυστρία και η Γερμανία) και ζωτική αμυντική γραμμή για ναυτικές Μεγάλες Δυνάμεις (όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ).

Τα Βαλκάνια, ευρισκόμενα στο μεταίχμιο σφαιρών επιρροής, αποτελούν "γκρίζα" περιοχή, διεκδικούμενη από Μεγάλες Δυνάμεις, περιφερειακές κατά την τρέχουσα περίοδο, ο ανταγωνισμός επιρροής στα Βαλκάνια εντοπίζεται κυρίως μεταξύ των ΗΠΑ (είτε απευθείας είτε μέσω των ευρωατλαντικών δομών) και της Ρωσίας, ενώ ταυτόχρονα ενυπάρχει ευρωπαϊκό, αλλά και ειδικότερα γερμανικό ενδιαφέρον για την περιοχή, καθώς και συστηματική τουρκική διείσδυση με κύριο έρεισμα τη μακροχρόνια οθωμανική "κληρονομιά" (θρησκευτική και πολιτισμική), η οποία ενθαρρύνει, ενισχύει και κατευθύνει αλυτρωτικές βλέψεις βόρειων γειτόνων κατά της Ελλάδας.

Τα βαλκανικά κράτη φέρουν το βάρος ενός ιστορικά πολυτάραχου παρελθόντος και εντός αυτών υπάρχουν εθνικές, φυλετικές και θρησκευτικές μειονότητες, οι οποίες μέχρι στιγμής συντελούν στην αστάθεια, αντί να αποτελούν γέφυρες καλής γειτονίας. Μεταξύ των βαλκανικών λαών υπάρχουν "ανοικτά" συγκρουσιακά θέματα (όπως αναθεωρητισμοί, εδαφικές διεκδικήσεις, αλυτρωτισμοί και μεγαλοϊδεατισμοί), τα οποία ενισχύονται από ξένα κέντρα και επικαιροποιούνται από τις τρέχουσες δημογραφικές μεταβολές. Τυχόν υλοποίηση ακόμη και μέρους αυτών θα σηματοδοτούσε αλλαγές συνόρων με απρόβλεπτες συνέπειες.