Δύο εκ παραλλήλου αντίθετες γυναίκες, δύο βασίλισσες με τελείως διαφορετικό χαρακτήρα έρχονται αντιμέτωπες σ' αυτό το έργο: από τη μια, η προτεστάντισσα Ελισάβετ, ως δικαστής, η οποία αναθράφηκε μέσα στον αυστηρό πουριτανισμό της Αγγλίας, από την άλλη, η καθολική Μαρία Στιούαρτ, ως καταδικασθείσα, η οποία διαπαιδαγωγήθηκε μέσα στην αλαφρόμυαλη Αυλή της Γαλλίας. Η Μαρία Στιούαρτ, παρόλο το παράφορο πάθος της, απεχθάνεται την εκλεπτυσμένη υποκρισία, ενώ η Ελισάβετ, χάριν του θρόνου και του λαού, αυτοχαρακτηρίζεται ως "Παρθένα Βασίλισσα". Οι βίοι των δύο βασιλισσών είναι συνυφασμένοι με δραματικό τρόπο και τους έχει κληροδοτηθεί ο ανταγωνισμός μεταξύ τους από τις οικογενειακές τους έριδες. Ανάμεσά τους στέκει ο αγγλικός θρόνος, για τον οποίον έχουν αξιώσεις και οι δυο τους μέσω δυναστικών διεκδικήσεων, αλλά και ένας φιλόδοξος άνδρας, ο κόμης του Λέστερ, πρώην εραστής της Μαρίας Στιούαρτ και νυν εραστής της Ελισάβετ.

Στην αιχμή αυτού του δράματος βρίσκεται μια σκηνή από το Σίλλερ γύρω από μια φανταστική συνάντηση των δύο αντίπαλων και αντίζηλων βασιλισσών, παρουσία του κόμη του Λέστερ. Την έκβαση αυτής της επινοημένης "μονομαχίας", την οποία επιβάλλουν οι επικρατούσες πολιτικές και θρησκευτικές συνθήκες κι όπου αδυσώπητα επικρατούν τα προσωπικά κίνητρα, μονάχα ο θάνατος μπορεί να την αποφασίσει. Ποια θα είναι η νικήτρια και ποια η ηττημένη; Η βασίλισσα που θα πεθάνει ή η βασίλισσα που θα ζήσει;