18ος-19ος ΑΡΧΕΣ 20ού ΑΙΩΝΑ) ΜΕΡΙΜΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΝΟΙΑ

Οι Ελληνορθόδοξες Κοινότητες κατά την Οθωμανική Αυτοκρατορία είχαν, επιπλέον της τοπικής κοινοτικής αυτοδιοίκησης, της φορολογίας και της μέριμνας για την Παιδεία, την υποχρέωση να φροντίζουν για την υγεία και την πρόνοια των μελών τους, με την ίδρυση νοσοκομείων και άλλων φιλανθρωπικών ιδρυμάτων (ορφανοτροφείων, γηροκομείων, κ.ά.), το διορισμό κοινοτικών ιατρών, μαιών, τη λειτουργία φαρμακείων, κ.ά, δραστηριότητες και ανάγκες, που δεν κάλυπτε η Οθωμανική διοίκηση.

Η Εκκλησία είχε σημαντικό ρόλο στην μέριμνα αυτή, σε συνεργασία με τις Δημογεροντίες, τις διάφορες επαγγελματικές συντεχνίες, ευεργέτες η εύπορα μέλη των κοινοτήτων.
Οι δραστηριότητες στο χώρο της υγείας και της πρόνοιας ήταν φυσικά ανάλογες των τοπικών συνθηκών, όπως πόλεις ή μικρές αγροτικές κωμοπόλεις ή χωριά, νησιά, της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, της σχέσης της Εκκλησίας με τους άλλους σημαντικούς παράγοντες των κοινοτήτων, κ.ά.

Η οργάνωση και οι δραστηριότητες των Ελληνορθόδοξων κοινοτήτων, με τις μεταρρυθμίσεις και αλλαγές της Οθωμανικής διοίκησης, στο πλαίσιο των προσπαθειών της για τον εκσυγχρονισμό της Αυτοκρατορίας, κατά τα μέσα του 19ου αιώνα, κάλυψαν σε σημαντικό βαθμό τις ανάγκες του ελληνορθόδοξου πληθυσμού, ο οποίος ήταν γενικά σε καλύτερη κατάσταση από πλευράς παιδείας και υγείας από τις άλλες κοινότητες, συμπεριλαμβανομένης και της μουσουλμανικής.

Στο βιβλίο παρουσιάζεται η μέριμνα των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων για την υγεία και την πρόνοια, κυρίως κατά τον 18ο-19ο και αρχές του 20ού αιώνα, στην Κωνσταντινούπολη, στη Μ. Ασία, στην Αίγυπτο, Παραδουνάβιες και περιοχές του δυτικού Εύξεινου Πόντου, καθώς και στις περιοχές του ελλαδικού χώρου (Θράκη, Μακεδονία, Ήπειρο, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, νησιά του Αιγαίου, Δωδεκάνησα, Κρήτη) και Κύπρο.

Γίνεται προσπάθεια συγκριτικής ανάλυσης των παραγόντων, οι οποίοι διαμόρφωσαν τόσο τις ενδοκοινοτικές σχέσεις μεταξύ της Εκκλησίας και των λαϊκών μελών των κοινοτήτων (Δημογεροντίες, συντεχνίες, ανερχόμενη μέση αστική τάξη, ευεργέτες, κ.ά.) στο πλαίσιο της εκκοσμίκευσης, όσο και την οργάνωση και λειτουργία των νοσοκομείων και των άλλων φιλανθρωπικών ιδρυμάτων.