Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Η Παιδαγωγική της λογοτεχνίας είναι ένας σχετικά νέος κλάδος της Παιδαγωγικής επιστήμης. Βρίσκεται στην περιοχή που η επιστήμη της λογοτεχνίας συναγωνίζεται την επιστήμη της αγωγής ή απλούστερα όπου η λογοτεχνία συναντάει και συνεργάζεται με την αγωγή. Είναι άλλωστε γνωστό και παραδεδεγμένο ότι η επιστήμη της αγωγής πολλές φορές στηρίζεται σε κείμενα της λογοτεχνίας και αξιοποιεί τη δύναμη της λογοτεχνίας για να πετύχει παιδαγωγικούς σκοπούς. Παράλληλα (πρέπει να) καταβάλλεται φροντίδα και για τη «λογοτεχνική αγωγή» των παιδιών, αλλά και των ενήλικων ατόμων διά βίου.

Στον παρόντα τόμο κατατίθενται σχετικοί προβληματισμοί (σχέση και συνεργασία παιδαγωγικής και λογοτεχνίας, παιδαγωγικές διαστάσεις της λογοτεχνίας, αξιοποίηση της λογοτεχνίας από τους ενηλίκους, καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους) και τεκμηριώνονται με αναφορές σε ιστορική και σύγχρονη βιβλιογραφία. Παράλληλα περιγράφονται παιδαγωγικές και διδακτικές προτάσεις (γνώσεις, αξίες και δεξιότητες άλλοτε και τώρα, με αναφορά στη λογοτεχνία και την εκπαίδευση, σύγχρονες παιδαγωγικές πρακτικές για την προαγωγή της φιλαναγνωσίας των παιδιών), χωρίς να αγνοείται το ιστορικό παρελθόν (η «Ιστορία της Παιδαγωγίας» ως «κλάδος της Φιλολογίας», η νεοελληνική λογοτεχνία ως πηγή της ιστοριογραφίας της εκπαίδευσης), αλλά και γίνεται ανασκόπηση της σύγχρονης ερευνητικής βιβλιογραφίας για τις θεωρίες τις σχετικές με την ανάγνωση, σχετικά με τις προτιμήσεις των παιδιών και των εφήβων για την ποίηση, με τις απαραίτητες παιδαγωγικές και διδακτικές προεκτάσεις κ.λπ.

Συναφώς διερευνάται και αναδεικνύεται το γλωσσοπαιδαγωγικό έργο μεγάλων λογοτεχνών (Λέοντος Μελά, Αλ. Παπαδιαμάντη, Κ. Παλαμά, Γρ. Ξενόπουλου, Νικηφ. Βρεττάκου), προβάλλεται και τονίζεται το σχετικό με τη Λογοτεχνία και την Παιδαγωγική έργο πολύ σημαντικών νεοελλήνων παιδαγωγών (Αλ. Δελμούζου, Δημ. Γληνού, Μιχ. Παπαμαύρου, Θεόφρ. Γέρου), το λογοτεχνικό έργο για παιδιά σημαντικών νεοελλήνων συγγραφέων (Γ. Κοτζιούλα, 'Αλκη Τροπαιάτη, Ι. Δ. Ιωαννίδη, Ευγ. Τριβιζά, κ.ά.), έργο που διακρίνεται για την αξία, την πρωτοτυπία και την αντοχή του στο χρόνο, καθώς και το λογοτεχνικό έργο γνωστών ξένων συγγραφέων που έγραψαν για παιδιά (P.L. Travers), φωτισμένο με σύγχρονες ψυχολογικές θεωρίες.

Με το ίδιο πρίσμα μελετώνται και διερευνώνται ιδιαίτερα σημαντικά κοινωνικοπαιδαγωγικά θέματα μέσα από τις καταγραφές της λογοτεχνίας (το αφηγηματικό χάρισμα και η μοναξιά, παιδί και γιορτές, παιδί και Καραγκιόζης, ο θάνατος των παιδιών, η κατάρτιση ποιητικών ανθολογιών, που θα κρατηθούν, θα διαβαστούν και θα ωφελήσουν τα παιδιά), κ.ά.