"Μικρός εζωγράφιζα Αγίους, είτα έγραφα στίχους και εδοκίμαζα να συντάξω κωμωδίας. Τω 1868 επεχείρησα να γράψω μυθιστόρημα. Τω 1879 εδημοσιεύθη Η Μετανάστις εις το περιοδικόν Σωτήρα. Τω 1882 εδημοσιεύθη Οι έμποροι των εθνών εις το Μη χάνεσαι. Αργότερα έγραψα περί τα εκατόν διηγήματα δημοσιευθέντα εις διάφορα περιοδικά και εφημερίδας".

Με αυτά τα λιγοστά λόγια παρουσιάζει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911) το έργο του στο σύντομο αυτοβιογραφικό σημείωμα που ιστορεί τη ζωή του. Κι ανάμεσα στα έργα που επιλέγει να αναφέρει είναι και Οι έμποροι των εθνών, το δεύτερο μυθιστόρημά του, που δημοσίευσε σε συνέχειες από τις 08.11.1882 ως τις 08.02.1883 στο περιοδικό του Βλάση Γαβριηλίδη Μη χάνεσαι με το ψευδώνυμο "Μποέμ". Ήτανε τότε 31 χρονών. Μόνος, απένταρος, σχεδόν ρακένδυτος, μοίραζε τη ζωή του ανάμεσα στα καπηλειά και στις εκκλησίες, ένας αποσυνάγωγος τεχνίτης της γλώσσας και της αφήγησης...

Γράφοντας τους Εμπόρους των εθνών σίγουρα δε φανταζόταν πως αυτό το δεύτερο μα συναρπαστικό μυθιστόρημά του, που μας ταξιδεύει στις θάλασσες του Αιγαίου, στη Νάξο, στην Πάτμο και στη Βενετιά στα τέλη του 12ου και στις αρχές του 13ου αιώνα, θα γινόταν ένα από τα κορυφαία αριστουργήματα της νεοελληνικής - ίσως και της παγκόσμιας - πεζογραφίας.

Οι έμποροι των εθνών αρχίζουν το 1199, τότε που οι Βενετσιάνοι έμποροι και οι Γενουάτες πειρατές, οι "έμποροι των εθνών", εξορμούν για να καταλάβουν τις Κυκλάδες, με μόνο τους νόμο την αυθαιρεσία και την ιδιοτέλεια. Όμως το μυθιστόρημα δεν είναι μόνο ιστορικό. Βασικό θέμα του είναι το ερωτικό πάθος, η σαρκική επιθυμία, ο ασίγαστος πόθος της ηρωίδας του, της Αυγούστας, που αιχμάλωτη μιας ακατανίκητης, κυριολεκτικά θανάσιμης, ερωτικής επιθυμίας, θα εγκαταλείψει τον άντρα της, τον φιλόξενο και ηρωικό Ιωάννη Μούχρα, για ν'ακολουθήσει τον Βενετσιάνο κόμη Μάρκο Σανούτο και να τραβήξει μόνη της τον δρόμο του έρωτα και του θανάτου...