Τα θέματα του πονήματος αυτού που είναι ανθολογημένα από το χώρο της ιστορίας, η οποία τρέφει το ρεύμα της θεμελιοκρατίας του συντηρισμού, έχουν προοπτική συνεργασίας με το νεωτερικό πνεύμα του μεσσιανισμού και της ελπίδας.

Τα θέματα του πεδίου των νηπτικών πατέρων, ως και των φιλοκαλικών αναλύονται και διανθίζονται με την επικουρία των πορισμάτων της σύγχρονης επιστημονικής ψυχανάλυσης με γνώμονα το «ανθρώπινο όρμημα» του Μεγάλου Φωτίου.

Ο στόχος όλων των θεμάτων και των λημμάτων είναι η ψυχή που βρίσκεται κάτω από το «επίπλασμα» και το παραπέτασμα του σώματος. (Γ. Νύσσης PG 44,274).

Υπάρχει μέσα μας διαμάχη,στο λογικό και το άλογο μέρος για τις αμαρτίες μας. Φταίει όχι το άλογο μέρος, όπως νομίζουν πολλοί αλλά η έλλογη ψυχή μέ τό θυμικό, το επιθυμητικό και το νου. Η ψυχή με το νου παίρνει τις αποφάσεις και το σώμα τις εκτελεί. Οι πράξεις γίνονται από τις ψυχικές δυνάμεις σε «ανάκρασι» με τα αισθησιακά του σώματος. (Γ. Παλαμάς, PG 150 1372).

Η αλαζονία και η φιλαργυρία καταδικάζονται συλλήβδην από τούς νηπτικούς πατέρες και τις ανθρωπολογικές επιστήμες, ως αρνητικά φαινόμενα,γιατί έχουν μέσα τους την απιστία στην πρόνοια του Θεού. Οι επιθυμίες που αποβλέπουν στις ανάγκες της ζωής δεν είναι κακές.

Η ποικιλία των θεμάτων αποβλέπει στην απαγγίστρωσή μας από την αιχμαλωσία του παρελθόντος, στή συμμετοχή μας στα δρώμενα του παρόντος, με καλύτερηαυτογνωριμία και στην ενδυνάμωση της μελλοντικής ελπίδας για την προσωπική μας άνοιξη.