Στην τουρκοκρατούμενη Κρήτη των μέσων του 19ου αιώνα, ο νεαρός Μανώλης -ο επονομαζόμενος "Πατούχας" εξαιτίας των τεράστιων ποδιών του-, επιστρέφει στο χωριό του ύστερα από χρόνια ξένοιαστης βουκολικής ζωής. Τώρα ο ατίθασος και άπειρος έφηβος καλείται να προσαρμοστεί και πάλι στη ζωή του χωριού, να κατανοήσει τους άγραφους νόμους της μικρής του κοινωνίας και να λύσει τα μυστήρια του νεανικού έρωτα...

Με τον Πατούχα ο Ιωάννης Κονδυλάκης χαρίζει στην ελληνική ηθογραφική πεζογραφία ένα κλασικό έργο της, το οποίο λαμβάνει τις διαστάσεις ψυχογραφήματος, χάρη στην οξυδέρκεια και τη διεισδυτική ματιά ενός συγγραφέα που κατανοεί σε βάθος τις ανθρώπινες αντιδράσεις και συμπεριφορές.