ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Οι μακεδονομάχοι δεν είχαν σκοπό την απελευθέρωση των ρωμιών της Μακεδονίας από τους οθωμανούς (τα σύνορα του κράτους τότε έφταναν ως τη Θεσσαλία), ούτε απέβλεπαν στην κατοχή συγκεκριμένων εδαφών, αλλά στην επαναφορά των μακεδονικών πληθυσμών στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, δεδομένου ότι οι βούλγαροι είχαν αποσχισθεί ιδρύοντας δική τους Εκκλησία, την Εξαρχία, στην οποία είχαν υπαχθεί τότε πολλοί μακεδόνες.

Στην υπό οθωμανική διοίκηση Μακεδονία, αντί Ελλάδα και Βουλγαρία να πολεμούν τον υποτιθέμενο κοινό εχθρό, τους τούρκους, χρηματοδοτούσαν συμμορίες, που ανταγωνίζονταν στο ποιός θα τρομοκρατούσε περισσότερα χωριά, ώστε να δηλώσουν υποταγή είτε στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, είτε στη Βουλγαρική Εξαρχία.

Το εθνικιστικό παρακράτος στην αρχή, αλλά και το ίδιο το κράτος στη συνέχεια, συμμάχησαν άτυπα με τις οθωμανικές αρχές. Χρήματα και όπλα διατέθηκαν άφθονα για τη συγκρότηση και αποστολή σε μακεδονικά εδάφη -όχι τακτικού στρατού, αλλά- μισθοφορικών ομάδων, των οποίων ο αριθμός έφτασε συνολικά τους 2.000 περίπου άνδρες. Υπό την ηγεσία ρωμιών ληστών, εξαγορασμένων βουλγάρων ληστών ή/και υπαξιωματικών/αξιωματικών δεν πολέμησαν σε μάχες ούτε με βούλγαρους (εκτός από μικροσυμπλοκές δεν καταγράφηκε ούτε μια μάχη με τη συμβατική της έννοια), ούτε με τούρκους, με τους οποίους εξάλλου συνεργάζονταν. Έσπερναν τη φρίκη και το θάνατο στήνοντας ενέδρες, κόβοντας κεφάλια και δολοφονώντας μαφιόζικα εν ψυχρώ.

Έμπαιναν στα εξαρχικά χωριά και τρομοκρατούσαν τους κατοίκους σφάζοντας και πλιατσικολογώντας, ώστε να τους υποχρεώσουν να επανέλθουν υπό το Πατριαρχείο, ανταγωνιζόμενοι παρόμοιες ενέργειες, που γίνονταν κι από τη βουλγαρική πλευρά στα πατριαρχικά χωριά (οι οποίες είναι λίγο-πολύ γνωστές, καθότι έχουν ήδη κατά κόρον παρουσιασθεί από ρωμιούς ιστοριογράφους). Οι πράξεις τρομοκρατίας και αντεκδίκησης ήταν καθημερινό φαινόμενο.