Η παρούσα μελέτη, αποτυπώνοντας τη ζωή και τη δράση του Θεόδωρου Κάστανου, αποσκοπεί στην εξέταση και διερεύνηση του έργου του (παιδαγωγικού, κοινωνικού και εθνικού), στην κριτική και συστηματική παρουσίαση των προσπαθειών του για την εφαρμογή του Σχολείου Εργασίας στην Ελλάδα και στην καταγραφή και αιτιολόγηση των αντιδράσεων ή των διώξεων εναντίον του εκ μέρους της επίσημης πολιτείας, συγκεκριμένων ομάδων ή μεμονωμένων ατόμων.

Με αυτά τα δεδομένα η εργασία δεν είναι απλώς μια χρονολογική έκθεση γεγονότων και πράξεων (παρόλο που στην παρουσίαση της ζωής και της δράσης του Κάστανου ακολουθήθηκε χρονολογική σειρά, με τις αναγκαίες βέβαια παλινδρομήσεις από τη μια περίοδο στην άλλη), αλλά καταβλήθηκε προσπάθεια κριτικής σύνθεσης των στοιχείων που αποτυπώνουν τόσο την παιδαγωγική, κοινωνική και εθνική δράση του «άγνωστου» επί δεκαετίες Κάστανου όσο και τη διαμόρφωση και την εφαρμογή στην πράξη των παιδαγωγικών του αρχών, οι οποίες τον αναδεικνύουν σε έναν κορυφαίο παιδαγωγό της μεταρρυθμιστικής παιδαγωγικής κίνησης των αρχών του εικοστού αιώνα στην Ελλάδα.