Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΩΣ ΣΗΜΕΙΟ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Είναι πανίσχυρη η -εσφαλμένη- πεποίθηση ότι κατά τα βυζαντινά χρόνια η Αθήνα ήταν μια πόλη που διατελούσε εκτός Ιστορίας, σαν να είχε αποκοπεί από το ρου των εξελίξεων, σαν να είχε εξοριστεί στο περιθώριο του χρόνου, σε στάση αναβολής ή αναστολής. Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Ο καθηγητής Αντώνης Καλδέλλης παρουσιάζει τις αυθεντικές και τόσο αγνοημένες πτυχές της αθηναϊκής ιστορίας επί βυζαντινών χρόνων. Όταν ο Παρθενώνας μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία, η Ακρόπολη έγινε ένα απ’ τα σημαντικότερα προσκυνήματα στην αυτοκρατορική επικράτεια. Ίσως φαίνεται παράδοξο, όμως η αλήθεια είναι ότι ο Παρθενώνας ήταν πιο σημαντικός ως χριστιανική εκκλησία απ’ όσο υπήρξε ως ναός στην αρχαιότητα.

Η Βυζαντινή περίοδος ήταν η εποχή της πραγματικής του δόξας. Η Αθήνα αναδείχθηκε σε πεδίο συνάντησης της παγανιστικής και της χριστιανικής κουλτούρας και, διόλου τυχαία, εκεί επιχειρήθηκε η αναβίωση του κλασικού παρελθόντος με όρους αναφοράς απ’ το νέο χριστιανικό περιβάλλον. Αναπόφευκτα, η αντίληψη των ανθρώπων για τα αρχαία μνημεία και το «εθνικό» παρελθόν φιλτράρεται από (αλλά και φιλτράρει) το χριστιανικό θρησκευτικό αίσθημα. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Παρθενώνας εμπνέει μια θρησκευτικότητα μοναδική, καθώς είναι η πρώτη φορά που η λατρευτική διάθεση του λαού δεν απευθύνεται μόνο προς τις εικόνες και τους αγίους ούτε προς τους Αγίους Τόπους, αλλά προς ένα αρχαίο μνημείο, στα μάρμαρα του οποίου ενσαρκώνεται μια τρομερή πολιτισμική ένταση και μια θεολογική διαλεκτική χωρίς τέλος.