Γνήσιος καρπός και κορυφαία εκδήλωση των αντιστασιακών παραδόσεων του ελληνικού λαού, η Επανάσταση του 1821 δεν ενέπνευσε μόνο λαμπρές στιγμές του έθνους και τρόπαια ανυπέρβλητα αλλά επανέφερε έναν αρχαίο λαό στον πολιτικό χάρτη του σύγχρονου κόσμου. Λυδία λίθος που καθόρισε τη νεοελληνική συνείδηση, η Επανάσταση αυτή αποτέλεσε την απαρχή μακρόχρονων απελευθερωτικών και κοινωνικών αγώνων που κορυφώθηκαν τον εικοστό αιώνα, όταν ο Ελληνισμός έζησε μια δραματική αντίφαση. Από τη μια πέτυχε, χάρη στην ηρωική εξόρμηση των ετών 1912-1922, να συγκροτήσει ένα ομοιογενές εθνικό κράτος, το ευρύτερο της Ιστορίας του, από την άλλη όμως γνώρισε μια τρομερή Καταστροφή (1922), μια πρωτοφανή συρρίκνωση και δύο αλλεπάλληλους σκληρούς διχασμούς.