Η οικοδομική δραστηριότητα του Βυζαντίου έδωσε μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα θρησκευτικά κτήρια της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, όπως η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη, ο ναός του Παναγίου Τάφου στα Ιεροσόλυμα, οι εκκλησίες στη Μονή του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία, τα καθολικά στις μονές του 'Αθω και οι Παλαιολόγειοι ναοί της Θεσσαλονίκης.

Οι ναοί του Βυζαντίου εκφράζουν τις επιδιώξεις των χορηγών που τους χρηματοδότησαν και διαμόρφωσαν τη λατρευτική εμπειρία, τον αστικό χώρο και το τοπίο της υπαίθρου των ανθρώπων που τους χρησιμοποίησαν. Η προσφορά χώρων λατρείας προς τη Βυζαντινή κοινωνία, στην οποία η πολιτική αξιοποίησε το θρησκευτικό αίσθημα, απέκτησε πολλαπλό ιδεολογικό περιεχόμενο και προώθησε τις εξελίξεις στην αρχιτεκτονική δημιουργία. Η αρχιτεκτονική σύνθεση επωμίστηκε το βάρος της δήλωσης των προθέσεων των χορηγών για σύνδεση με την παράδοση αλλά και διαρκή ανανέωση και πρωτοτυπία.