Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΥΣ ΤΟΥ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ

Ο μεταπολεμικός εκσυγχρονισμός του γεωργικού τομέα, υπό τον προστατευτικό μανδύα του κράτους, σκίασε για πολλές δεκαετίες το ενδιαφέρον των ειδικών αλλά και της ευρύτερης κοινής γνώμης για τις μεταμορφώσεις, τις συνέχειες και τις ασυνέχειες της αγροτικής κοινωνίας. Καθώς γινόταν λόγος συνεχώς για «παραγωγή», «τιμές», «επενδύσεις», «υποδομές», «εμπόριο», «απασχόληση» και «τεχνολογία», δηλαδή για την πολιτική οικονομία της γεωργίας, λησμονήθηκε η συστατική αμφισημία του κοινωνικού υποκειμένου της -κατά τον Μπρωντέλ-«αρχαιότερης βιομηχανίας».

Μεταξύ άλλων, ο αγρότης -συχνότερα παρά σπανιότερα παραγωγός για την αγορά αλλά και αυτοκαταναλωτής, ιδιοκτήτης αλλά και εργάτης γης, οιονεί επιχειρηματίας αλλά και «αρχηγός» οικογενειακής εκμετάλλευσης, προμηθευτής της πόλης αλλά και κάτοικος της υπαίθρου, άνθρωπος της φύσης αλλά και υπονομευτής της, προσκολλημένος στην παράδοση αλλά και ευήκοος στην τεχνολογική καινοτομία-, συνέχισε να αντιστέκεται στις κατηγοριοποιήσεις ενός ορισμένου αλλά ευρέως διαδεδομένου, ακαδημαϊκού και πολιτικού φορμαλισμού.

Τι απέγιναν σήμερα αυτές και άλλες εκφράσεις της συστατικής αμφισημίας της αγροτικής κοινωνίας, όταν το μεταπολεμικό μοντέλο ανάπτυξης της γεωργίας έχει «από χίλιους δρόμους» αγγίξει τα όριά του; Ποια κοινωνία θα αφομοιώσει και θα υιοθετήσει δημιουργικά τις πρακτικές και τις δράσεις που εξαγγέλονται, όπου παρατηρούνται, με έκδηλη αμηχανία, συνδυασμοί εξωτικών και αναπαλαιωμένων όρων, όπως η «αειφόρος», η «βιώσιμη», η «ολοκληρωμένη», η «μεταπαραγωγική» (ανάπτυξη), η «διαφοροποίηση» (της εκμετάλλευσης), η «ετερογένεια» (των δομών), η «ποιότητα» και η «ονομασία προέλευσης» (της παραγωγής), η «πολυδραστηριότητα», ο «αγροτουρισμός», ο «οικοτουρισμός» κτλ.; Στα ερωτήματα αυτά επιχειρεί να απαντήσει η παρούσα συλλογική έκδοση.