Το σπουδαιότερο συγγραφικό έργο του Πλουτάρχου είναι κατά κοινή ομολογία οι «Παράλληλοι βίοι», παράλληλες δηλαδή βιογραφίες, κατά ζεύγη ενός Έλληνα και ενός Ρωμαίου πολιτικού ή στρατηγού, 48 στον αριθμό, από τους οποίους διασώθηκαν οι 46. Έγραψε βέβαια και τα «Ηθικά», πάμπολλες δηλαδή πραγματείες με θέματα την αρετή, τη θεολογία, τη θρησκεία, την πολιτική και το ρόλο της φιλοσοφίας στη διαμόρφωση του χαρακτήρα, κυρίως των δημόσιων ανδρών, από τις επιλογές και τις δράσεις των οποίων εξαρτάται ανέκαθεν η ζωή των αρχομένων. Όμως φαίνεται ότι με τα «Ηθικά» του δεν αισθανόταν να πετυχαίνει τον αντικειμενικό σκοπό του για επηρεασμό των ανθρώπων της εποχής του και για στροφή τους στο δρόμο της αρετής, σε μια εποχή που η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία είχε μεσουρανήσει και όδευε στον αναπόφευκτο κατήφορο.

Έτσι στράφηκε στη βιογραφία των μεγάλων πολιτικών και στρατηγών του παρελθόντος, για να δώσει πιο απτά και ανθρώπινα παραδείγματα - πρότυπα για μίμηση των μεγάλων στιγμών τους ή και για αποφυγή έκνομων δραστηριοτήτων τους. Στην πρώτη γραμμή των επιλογών του είναι ο Σόλων με τον Ποπλικόλα, ο Θεμιστοκλής με τον Κάμιλλο, ο Αριστείδης με τον Κάτωνα, ο Περικλής με το Φάβιο Μάξιμο, ο Αλκιβιάδης με το Μάρκιο, ο Πελοπίδας με το Μάρκελλο, ο Αλέξανδρος με τον Καίσαρα, ο Αγησίλαος με τον Πομπήιο, ο Δημήτριος με τον Αντώνιο κ.ά.

Ο Πλούταρχος στους «Παράλληλους Βίους» του δηλώνει καθαρά ότι δε γράφει ιστορία ούτε επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην καταγραφή των επιφανέστερων πράξεών τους, αλλά με υπαρκτά πρόσωπα και με αληθινές καταστάσεις ακτινογραφεί τον ψυχικό τους κόσμο και προσφέρει στους αναγνώστες το απαραίτητο ιστορικό υλικό για κατανόηση των αρακτήρων των επώνυμων ανδρών και της ηθικής συμπεριφοράς τους.

Έτσι, με αριστοτεχνικό τρόπο, ο Πλούταρχος αναστοχάζεται και παντρεύει τη γνώση του παρελθόντος με την ανάγκη ηθικής ανάτασης λαών και αρχόντων, σε μια εποχή με έντονα τα συμπτώματα παρακμής.