Η εγελιανή θεώρηση της φιλοσοφίας, έτσι όπως διαμορφώνεται με τον καιρό και με κόπο, απομακρύνεται κατά πολύ από την επικρατούσα στην εποχή του αντίληψη περί φιλοσοφίας. Ο Χέγκελ μπορεί να αντλεί από την παράδοση -παλαιότερη και νεότερη- βασικές αρχές σχετικά με την διά της ανάπτυξης της φιλοσοφίας, εννοεί ωστόσο να αναζητεί νέες έννοιες ή να δίνει νέα περιεχόμενα σε παλαιές έννοιες: το κύριο μέλημά του συνδέεται με την κατά Λόγο και διά Λόγου σύλληψη του πραγματικού, η οποία δεν αποδέχεται τον κόσμο ως έχει αλλά αποβλέπει σε μια συνεπή μετα-μόρφωσή του.

Κατ' αυτό τον τρόπο, η ιδέα της ανάπτυξης της φιλοσοφίας, που τον ενθουσιάζει από τα πρώτα βήματα της πνευματικής του ωρίμανσης, δεν εξαντλείται στην ταύτιση με τα δεδομένα αντικείμενα ή με παρορμήσεις διαθέσεις, ούτε λιμνάζει σε παρηγορητικές εξομαλύνσεις βιωμάτων, αλλά τείνει να καθιδρύει εκείνη την τάση που δύναται να συν-κλονίσει την άμεση εμπειρία και να αντισταθμίσει την κατ' αναγκαιότητα πρόσληψη του παραδεδομένου μέσω της εννοιολογικής του επανίδρυσης. Εννοιολογική επανίδρυση του παραδεδομένου σημαίνει ανάδειξη των ορίων της αξιακής του ισχύος με παράλληλη διερεύνηση του γνωσιακού του περιβάλλοντος και διευρυμένη διαλεκτικοποίηση όλων αυτών μέσα στο στοιχείο της έννοιας.