Τι είναι μια θρησκεία δίχως έναν και μοναδικό Θεό, δίχως Εκκλησία, δίχως κλήρο, δίχως δόγμα και ''πιστεύω'', δίχως υπόσχεση αθανασίας; Το να σκιαγραφείς την εικόνα της επίσημης θρησκείας των αρχαίων Ελλήνων σημαίνει ότι, επιχειρώντας να απαντήσεις στο ερώτημα αυτό, προβληματίζεσαι πάνω στη φύση της πίστης σ' αυτό το είδος της συναλλαγής με το θείον, πάνω στις σχέσεις του πιστού με τους θεούς του, πάνω στην αυστηρά καθορισμένη θέση που κατέχει το άτομο στην όλη οργάνωση του ιερού.

Το θρησκευτικό στοιχείο, καθώς εμπλέκεται στους θεσμούς της πόλεως, εμφανίζεται σταθερά προσανατολισμένο προς την επίγεια ζωή: στόχος του είναι να εγγυηθεί στους πολίτες μια καθαρά ανθρώπινη ύπαρξη στον κόσμο αυτό και όχι να τους διασφαλίσει τη σωτηρία τους στον άλλο κόσμο.

Αυτό που η θρησκεία αφήνει εκτός του πεδίου της, και με το οποίο ασχολούνται περιθωριακά και αιρετικά κινήματα, θα το οικειοποιηθεί η φιλοσοφία: την ανάπτυξη της έννοιας του υπερβατικού, τον στοχασμό πάνω στη φύση και το πεπρωμένο της ψυχής, την αναζήτηση μιας ένωσης του ανθρώπου με τον θεό μέσω του εξαγνισμού της ψυχής από καθετί που μέσα της είναι ξένο προς το θείον.