Ο Κεφαλονίτης Δρ Ιστορικός Σπύρος Δημ. Λουκάτος παράλληλα με τις ιστορικές του μελέτες και αρχειακές έρευνες για θέματα της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής και βαλκανικής ιστορίας, ασχολήθηκε και με την ιστορία του 19ου και 20ού αιώνα της γενέτειράς του, της Κεφαλονιάς.

Ιδιαίτερα τον απασχόλησε το ριζοσπαστικό εναντίον των 'Αγγλων «προστατών» κίνημα, το πρωτοσοσιαλιστικό κίνημα, το οποίο διέγραψε στην Κεφαλονιά μια πλούσια τροχιά, και το αντιστασιακό κίνημα κατά των Ιταλών και Γερμανών κατακτητών, το οποίο υπήρξε μνημειώδες με την καρτερικότητα και την αυτοθυσία του, με τις πολλαπλές θυσίες και δοκιμασίες του.

Ειδικότερα, επέμεινε στην περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης, γιατί, όπως έγραφε σε «Σημείωμά» του τον Απρίλη του 1947, ένιωθε χρέος ως άνθρωπος και ως επιστήμονας να διασώσει μέσα από τη συγγραφή το πλούσιο υλικό της Αντίστασης με τις πολύμορφες εκδηλώσεις της, αναδεικνύοντας παράλληλα τη συμβολή των Κεφαλονιτών και Ιθακησίων στον εθνικολαϊκό εκείνο αγώνα και αποκρούοντας έτσι εκείνους, που προσπαθούσαν είτε να υποβαθμίσουν αυτή τη συμβολή είτε να παραμορφώσουν ή και να αμφισβητήσουν τα αντιστασιακά επιτεύγματα.