Ο τελευταίος πολιτισμός νομαδικών φυλών στην Ευρώπη ήταν ο πολιτισμός των κελτικών χωρών των οποίων η ατμόσφαιρα είναι ακόμη εμποτισμένη από την αρχαία θρησκεία της φύσης και από τα σύμβολα του θανάτου και της αναγέννησης. Τα μυστήρια αρχίζουν στη φρενίτιδα της μάχης, όπου ο ήρωας, μεταμορφώνεται και ο θεός εμφανίζεται ή σε έναν εντυπωσιακό κύκλο μεγαλίθων που κάποιος άγνωστος λαός είχε αφήσει ή στο μυστικό κέντρο του κελτικού σταυρού ή στα πέτρινα κεφάλια της Γαλατίας και της Ιρλανδίας, των οποίων τα πρόσωπα κοιτάζουν κι από τις δύο μεριές ή τη φευγαλέα ενδιάμεση περιοχή της ομίχλης και του λυκόφωτος.