Οι γνώσεις μας για τους Ολυμπιακούς Aγώνες στην αρχαία Ελλάδα, στην υπερχιλιόχρονη πορεία τους, είναι αρκετά πλούσιες. Προέρχονται από περιγραφές αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, από τις απεικονίσεις αθλητικών σκηνών σε αρχαία έργα τέχνης καθώς και από τα ευρήματα των ανασκαφών.

Οι αγώνες ήταν συνδεδεμένοι με την αγωγή των νέων και με την κοινωνική ζωή στην αρχαία Ελλάδα. Μέσα στα στάδια και τις παλαίστρες οι αρχαίοι Έλληνες καλλιεργούσαν την ανθρώπινη προσωπικότητα στο σύνολό της για να καταστήσουν το άτομο χρήσιμο στην πολιτεία και γι’ αυτό κατόρθωσαν να πλάσουν τον υπέροχο εκείνο σωματικό τύπο, που μόνο η ελληνική αρχαιότητα μας άφησε, όπως ο Ερμής του Πραξιτέλη, ο Έφηβος των Αντικυθήρων ή ο Δορυφόρος του Πολυκλείτου.

Ωστόσο αν φανταζόμαστε τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες ως κάτι ιδεατό, έναν «ατσαλάκωτο» αθλητικό θεσμό όπου οι νέοι επιδίδονταν στη ευγενή άμιλλα, έχοντας αναπτύξει αρμονικά το σώμα και το νου, για να κερδίσουν ένα κλαδί ελιάς, πέφτουμε έξω. Η αλήθεια είναι ότι και σ’ αυτόν τον τομέα (αθλητισμός) παρουσιάζονται διάφορες πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς: ευγένεια, ήθος, πολιτισμός αλλά και ματαιοδοξία, απληστία, δωροδοκία, απάτη, φθόνος. Η φιλολογική έρευνα, στηριζόμενη στα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, φωτίζει τα παρασκήνια, προσφέρει μια πλούσια σοδειά των αθέατων πλευρών των Ολυμπιακών Αγώνων καθώς φέρνει στο προσκήνιο τις πολεμικές συγκρούσεις για τον έλεγχο των αγώνων, περιπτώσεις πολιτικής εκμετάλλευσης της νίκης, είτε από τη μεριά κρατών και ηγεμόνων είτε από τη μεριά αθλητών, παράνομες πολιτογραφήσεις αθλητών, δωροδοκίες και χρηματισμούς, παραβιάσεις των κανονισμών, εξαπατήσεις των ελλανοδικών, βιαιοπραγίες καθώς και τη χρησιμοποίηση της Ολυμπίας και των αγώνων για τη νομιμοποίηση παράνομων πράξεων ηγεμόνων, σφαγών και κατακτητικών ενεργειών.