Η μελέτη της ιστορίας των ελληνικών συλλόγων μέσα στα όρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας αποκαλύπτει πτυχές και φάσεις ενδιαφέρουσες για τη διαμόρφωση του πολιτικού, πολιτιστικού, κοινωνικού και οικονομικού βίου στις ελληνορθόδοξες κοινότητες της Ανατολής. Με τη βεβαιότητα αυτή ξεκίνησα για τη συστηματική συγγραφή εργασίας που θα περιελάμβανε τη συλλογική δραστηριότητα Θράκης, Κωνσταντινουπόλεως και Μικράς Ασίας. Από πολλών χρόνων, παράλληλα με τις λοιπές εργασίες μου, σχετικές με θέματα βυζαντινής και νεότερης ιστορίας και φιλολογίας του ελληνισμού των αλησμόνητων πατρίδων, συγκέντρωνα υλικό και για την ιστορία και δράση των αντίστοιχων συλλόγων. Έτσι δημιουργήθηκε ένα αρχείο που έπρεπε βέβαια να διευρυνθεί και να ενταχθεί σε ειδολογικούς και ιδεολογικούς πυρήνες. Αυτό και έγινε.

Η συνεργασία της κυρίας Ιστικοπούλου απέβη επωφελής για την πληρέστερη μορφή του συνόλου της εργασίας. Τελειώνω τον πρόλογο αυτό με δύο σκέψεις: α. η συνεργασία παλαιότερων και νεότερων ερευνητών διευρύνει τον κύκλο των γνώσεων και μπορεί να ανοίξει νέους ορίζοντες στην έρευνα, β. η συγκέντρωση σε έναν τόμο εργασιών που έχουν αναγκαστικά διασπαρεί σε ποικίλα περιοδικά και μάλιστα πολλές φορές δυσεύρετα, διευκολύνει κατά πολύ την έρευνα.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ